Evenveel BFF, maar niet even lang
‘Zij geeft echt onvoorwaardelijke liefde man, ik kan dat eigenlijk niet aan’
Er waren eens twee BFF’s (Best Friends Forever), Annelies en Grada. Ze werken samen, vieren het leven samen en verwelkomen samen in hun Ubuntuhuis mensen die dakloos zijn. Voor Annelies is haar gezondheid goed en stabiel, voor Grada niet. Ze weet uit eigen ervaring hoe het is om dakloos te zijn en hoe stressvol dat is. Door chronische stress is ze nierpatiënt en gaat ze gemiddeld drie keer per week naar de nierdialyse. Gemiddeld leven mensen als Grada zes jaar korter dan mensen als Annelies. Zonder dat ze daar iets aan kunnen doen.
De Utrechtse Grada (70 jaar) heeft een roerig leven achter de rug. Als kind heeft ze zich nooit veilig gevoeld bij haar ouders. “Mijn ouders gaven mij altijd het idee mee dat ik er niet mocht zijn.” Ze trouwde en kreeg een zoon maar het huwelijk was niet goed en nadat het huwelijk strandde kwam Grada zonder man en zoon alleen te staan. Ze raakte dakloos toen een familielid haar niet langer liet inwonen. Een periode die veel impact op haar had. “Ergens vond ik het avontuurlijk om dakloos te zijn. Maar het leverde ook veel stress op. Ik moest ook mijn baan opgeven. Niemand houdt het vol om te werken en geen thuis te hebben.” Zeker niet als je in de nachtopvang slaapt, vertelt Grada: “Je slaapt daar tussen allerlei anderen. En de ene is een beetje gek, en de ander loopt te stelen. Dus je slaapt daar nooit goed.”
Annelies heeft wel een veilige, liefdevolle jeugd gehad en van haar ouders geleerd om zich verantwoordelijk te voelen voor een stukje van de wereld. Kort voordat ze ging studeren kwam ze via ATD Vierde Wereld in aanraking met mensen die langdurig in armoede leven. “Ik wilde nog meer werelden leren kennen die ik als student niet zou tegenkomen en toen ben ik als vrijwilliger aan de slag gegaan bij een dagopvang voor dak- en thuisloze mensen. En daar heb ik misschien wel meer geleerd dan op de universiteit.”
Annelies en Grada kennen elkaar via Straatadvocaat, een stichting die zich tot 2008 inzette voor de belangen van dak- en thuisloze mensen. Grada: “Ik bracht iemand naar Straatadvocaat, waar Annelies toen werkte en zo hebben we elkaar leren kennen. En nu zijn we collega’s bij het Ubuntuhuis en BFF’s.”
Samen met nog drie anderen zijn Annelies en Grada negen jaar geleden het Ubuntuhuis begonnen. Drie dagen per week heten ze dak- en thuislozen, met en zonder verblijfspapieren, welkom. Annelies: “Ubuntu betekent: ‘ik ben omdat wij zijn.’ Ik kwam op de naam vanwege de Ubuntugroet. Dan zeg je: ‘Ik zie jou’ en de ander zegt: ‘Hier ben ik.’ Het idee van zien en gezien worden, maar ook van beschikbaarheid en trots vind ik mooi’.”
Annelies: “Door het Ubuntuhuis zijn we steeds meer naar elkaar toe gegroeid, wat nog sterker is geworden toen Grada erg ziek werd. Grada wist eigenlijk helemaal niet wat BFF (Best Friend Forever) was. Maar ik werd laatst vijftig en had allemaal mensen uitgenodigd. Voor iedereen had ik een sticker gemaakt. Met daarop hun naam en waar ik ze van kende, bijvoorbeeld ‘Ubuntu’, of ‘familie’. En op Grada’s sticker had ik BFF geschreven.”
Ik ben eigenlijk nooit ziek en dat is altijd al zo geweest. Ook hoef ik nooit na te denken of ik mijn boodschappen wel kan betalen, en dat geeft heel veel rust.”
Grada: “Ik sta daar nog steeds verbluft van. Annelies geeft echt onvoorwaardelijke liefde man, ik kan dat eigenlijk niet aan. Ik heb dat vroeger thuis namelijk nooit gekregen. Ook heb ik veel geleerd van Annelies. Logisch nadenken bijvoorbeeld.’ Annelies: ‘En ik heb van Grada geleerd om meer op mijn intuïtie af te gaan.”
Annelies en Grada zijn elkaars beste vriendinnen en delen samen de zorg voor de mensen in het Ubuntuhuis. Door hun verschillende achtergronden zijn er ook verschillen. Gemiddeld leven mensen als Grada 6 jaar minder lang dan mensen als Annelies. Ook krijgen ze gemiddeld 15 jaar eerder te maken met gezondheidsproblemen.
Voor Annelies is haar gezondheid bijna nooit een zorg: “Ik ben eigenlijk nooit ziek en dat is altijd al zo geweest. Ook hoef ik nooit na te denken of ik mijn boodschappen wel kan betalen, en dat geeft heel veel rust.”
Grada woont inmiddels alweer negen jaar in een woning. Toch is haar gezondheid nog niet vanzelfsprekend: “Van jongs af aan heb ik hele slechte tijden meegemaakt. Je niet veilig voelen thuis, de geldzorgen, ik had daardoor veel stress en zonder dat ik het wist was mijn bloeddruk heel hoog. Nu zijn mijn nieren kapot en moet ik drie keer per week dialyseren. Ik ben snel vermoeid en slaap slecht. Ook heb ik een lage weerstand en daardoor had ik laatst nog een longontsteking.”
Annelies: “Maar dan moeten we echt tegen haar zeggen dat ze weg moet blijven van het Ubuntuhuis.” Grada: “Want ik heb het Ubuntuhuis net zo hard nodig hoor. Hier kan ik m’n ei kwijt. Ik hou van mensen en ik zie graag een glimlach op hun gezicht. Ik wil graag dat mensen zich blijven ontwikkelen. Dus ik zal blijven helpen totdat ik erbij neerval.”
Bij Pharos vinden we het niet logisch dat deze gezondheidsverschillen onverminderd voortbestaan. Je leefomgeving, armoede, eenzaamheid, werkeloosheid en of je de taal spreekt, het heeft allemaal invloed op je gezondheid. Problemen die we niet alleen oplossen in de zorg – gezondheidsverschillen moeten we samen aanpakken. Zodat iedereen in Nederland even lang en gelukkig kan leven. Van 9 tot en met 13 maart is het daarom de week tegen gezondheidsverschillen: ‘En ze leefden nog even lang en gelukkig.’
Week tegen gezondheidsverschillen
Wil je weten hoe jij kan werken aan betere gezondheidskansen voor iedereen? We gaan graag met je in gesprek!