Als je investeert in het worden van een gezondheidsvaardige organisatie, is het belangrijk om te weten wat het oplevert. Lees meer over de mogelijke resultaten, en hoe je dit meet voor jouw organisatie.
Rick Zee, oprichter van Fysiotherapie Plus, ging in 2023 aan de slag met gezondheidsvaardigheden. De aanleiding was dat jonge medewerkers minder tevreden waren over hun werk. Lees wat Rick hieraan deed.
Interview met Rick Zee van Fysiotherapie PlusInzetten op het worden van een gezondheidsvaardige organisatie is belangrijk bij het terugdringen van gezondheidsverschillen. Het is belangrijk om niet alleen activiteiten uit te voeren die hieraan bijdragen, maar ook bij te houden welke resultaten je daarmee bereikt. Zichtbare positieve resultaten dragen bij aan het draagvlak in de organisatie. Daarnaast geeft dit een bewijs dat de inspanningen iets opleveren. Dit helpt ook om te onderbouwen waarom het belangrijk is om als organisatie tijd en middelen te investeren om een gezondheidsvaardige organisatie worden.
Het hielp vooral als ik goede resultaten en evaluaties kreeg van een project. Dan waren mensen ook gemotiveerd om ermee door te gaan.
Aanjager gezondheidsvaardigheden. Bron: Health literacy champions in beeld
Er zijn al een aantal onderzoeken bekend die aantoonbare resultaten geven, zowel voor de zorgontvanger als de zorgaanbieder. Voor de zorgontvanger kun je denken aan betere zorguitkomsten, betere ervaren kwaliteit van zorg, grotere toegankelijkheid van zorg en hogere tevredenheid met de geboden zorg. Voor de zorgaanbieder zijn dit bijvoorbeeld lagere zorgkosten door effectievere en efficiëntere zorg, hogere patiëntveiligheid en hogere medewerkerstevredenheid.
Onze leidinggevenden en directie vinden het ook altijd fijn om te weten: welk effect gaat het hebben als we er tijd en geld in stoppen?
Aanjager gezondheidsvaardigheden. Bron: Health literacy champions in beeld
In de tabel hieronder vind je voorbeelden van resultaten waar je aan kunt denken, per kenmerk uit het model voor gezondheidsvaardige organisaties:
| Kenmerk | Activiteit | Resultaat |
| Bewustwording | Een lunchbijeenkomst organiseren voor bewustwording over gezondheidsvaardigheden. | Medewerkers zijn zich meer bewust van de omvang en urgentie van het probleem en daarmee gemotiveerder tot aanpassingen aan de behoeften van de zorgontvanger. |
| Beleid | Gezondheidsvaardigheden inbedden in de huidige strategie, met een aanjager en een werkgroep om dit vorm te geven. | Een plan van aanpak en aangepaste werkprocessen, waarmee verschillende activiteiten goed worden ingebed in de organisatie. |
| Begrijpelijke materialen | De afsprakenbrief herschrijven in begrijpelijke taal. | Minder no-show, en daarmee minder onnodige kosten. |
| Begrijpelijke digitale zorg | De website begrijpelijker en gebruiksvriendelijker maken. | Mensen vinden beter wat ze zoeken, minder telefonische vragen. |
| Toegankelijkheid | Het gebouw toegankelijk maken, door begrijpelijke bewegwijzering en ondersteuning bij de receptie. | Mensen vinden makkelijker de weg, ervaren minder stress en komen minder vaak te laat bij afspraken. |
| Communicatiefvaardige medewerkers | Professionals trainen in begrijpelijke mondelinge communicatie en het gebruik van de terugvraagmethode. | Professionals communiceren begrijpelijker en hebben meer inzicht in de begrijpelijkheid van hun eigen uitleg voor de ontvanger; patiënten komen minder vaak terug met dezelfde klacht of vragen. |
| Extra ondersteuning | Ondersteuning aanbieden bij het gebruik van het patiëntenportaal. | Meer mensen maken gebruik van het patiëntenportaal. |
| Inclusief onderzoek | Vragenlijsten begrijpelijker maken; hulp bieden bij het invullen; mogelijk maken van mondelinge deelname. | Betere respons op vragenlijsten en onderzoek; meer diverse en representatieve steekproef. |
| Bereik iedereen | Samenwerking met sleutelpersonen en organisaties in de wijk om het bereik van een cursus of bijeenkomst te vergroten. | De cursus of bijeenkomst wordt door meer mensen en door een meer diverse groep bezocht. |
| Ervaringskennis centraal | Het oprichten en vormgeven van groepen voor lotgenotencontact samen met patiënten. | Het programma van de lotgenotencontactgroepen sluit beter aan bij wat patiënten nodig hebben. Hierdoor is deelname hoger en uitval lager. |
Al bij het plannen van interventies stel je vast welk resultaat je wilt behalen en hoe je dat gaat meten. Noem de periode waarin het doel bereikt moet zijn, of het aantal mensen dat bepaald gedrag verandert. Bijvoorbeeld:
Resultaten kunnen vervolgens gemeten worden door bijvoorbeeld aantallen bij te houden in individuele dossiers of geaggregeerde data op organisatieniveau, en deze aantallen te vergelijken voor en na de activiteit. Denk aan het bijhouden van het aantal no-shows voor en na het vereenvoudigen van de afsprakenbrief. Als de organisatie informatie bijhoudt over bijvoorbeeld taalvaardigheid in het dossier, kun je de resultaten voor de groep mensen met lage taalvaardigheid apart bekijken. Of je houdt bij hoeveel mensen deelnemen aan je interventie en hoe de samenstelling verandert richting een meer representatieve groep qua bijvoorbeeld opleidingsniveau. Daarnaast kun je bij patiënten en medewerkers zelf ervaringen of resultaten uitvragen, bijvoorbeeld door een vragenlijst bij medewerkers af te nemen. Dat kan ook met kwalitatieve data zoals gesprekken met patiënten, of een laagdrempelige tevredenheidsmeting, zoals een paaltje met een rode of groene smiley bij vertrek.
Er is al een aantal onderzoeken bekend die aantoonbare resultaten geven van activiteiten uit het model voor gezondheidsvaardige organisaties. Zo zijn er veel onderzoeken gedaan naar de effectiviteit van de terugvraagmethode.
Daarnaast toont een internationale business case1 aan dat het beter ondersteunen van patiënten in het zorgsysteem resultaat heeft op:
Ook een onderzoek onder COPD-patiënten2 is een voorbeeld van hoe rekening houden met gezondheidsvaardigheden effect kan hebben: door gebruik te maken van motiverende gespreksvoering en een op maat gemaakte vervolgafspraak voor patiënten met COPD, waarbij rekening gehouden werd met de gezondheidsvaardigheden van de patiënt, zagen de onderzoekers positief effect op het aantal opnames, de kosten, zelfmanagement en kwaliteit van leven.