Hoe is het nu met….de coalitie Kansrijke Start in Zeist
Vijf jaar geleden begon Zeist met de vorming van een lokale coalitie Kansrijke Start. Hoe is het nu met de coalitie in Zeist? Waar hebben zij met elkaar aan gewerkt en wat levert de samenwerking op? Wij vroegen het Judith van Leeuwen, netwerkcoördinator Kansrijke Start Zeist, Marieke de Jong, adviseur sociaal domein gemeente Zeist en Nienke Walstra, coördinator Samen Oplopen.
Kerncoalitie met vijf ambities
In Zeist werkten de Verloskundige Praktijk, GGD regio Utrecht, Jeugdgezondheidszorg en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) al samen in de begeleiding van gezinnen en aanstaande ouders. Onder andere via een multidisciplinair overleg (MDO). ‘Mede door het actieprogramma Kansrijke Start kwamen de eerste 1000 dagen meer op de agenda bij gemeentes. In Zeist is dit meteen actief opgepakt. Samen met de partners zijn we gaan verkennen. Het MDO bleek een mooi startpunt voor het vormen van een coalitie in Zeist’, vertelt Marieke.
Gezamenlijk organiseerden zij een brede bijeenkomst om kansen en knelpunten op te halen rond de eerste 1000 dagen van kinderen in Zeist. Snel daarna werd een kerncoalitie gevormd met de Verloskundige Praktijk, GGDrU, CJG, gemeente, MeanderOmnium (welzijnsorganisatie) en Samen Oplopen (informele zorg). Raedelijn werd procesbegeleider. De coalitie heeft vijf ambities voor, tijdens en na de zwangerschap en rond samenwerken. Daarbij horen verschillende interventies zoals Centering Pregnancy, Voorzorg, Stevig Ouderschap, Moedergroepen live en online en het MDO.
Pilot Start Kansrijk 2020 – 2023
In 2020 startte de pilot Start Kansrijk om moeders in een kwetsbare situatie te ondersteunen. De pilot wordt uitgevoerd door Samen Oplopen en MeanderOmnium (welzijnsorganisatie). Na een intake kan de aanstaande moeder deelnemen aan groepsaanbod. Dat bestaat eerst uit een online zwangerengroep, welke later (na de bevalling) doorgaat als live moedergroep. De (aanstaande) moeders leren elkaar in de online bijeenkomsten kennen en volgen een programma gebaseerd op Centering Pregnancy. Er is meer tijd en ruimte voor waar deelnemers behoefte aan hebben, zoals meer uitleg over hoe de zorg in Nederland werkt. Ook wordt informatie regelmatig live vertaald. Nienke, coördinator Samen Oplopen: ‘Moeders horen over zwangerschap, bevalling en babytijd. Maar vooral het contact tussen de aanstaande moeders is onmisbaar. Ze leven erg met elkaar mee en na de bevalling blijven veel contacten bestaan.’ Met dit aanbod wordt een groep bereikt die niet aan Centering Pregnancy bij de Verloskundige Praktijk wil deelnemen. Verloskundigen geven aan dat deze moeders nu beter voorbereid zijn op hun bevalling en dat gezondheidsvaardigheden worden vergroot.
Vrijwilliger gekoppeld
Ook is het mogelijk om een vrijwilliger te koppelen aan een aanstaande moeder. Deze loopt 1000 dagen mee met het gezin. ‘Ze ondernemen samen wat nodig is om het kind een goede start te bieden’, zegt Nienke Walstra, . ‘Ze gaan bijvoorbeeld naar de weggeefwinkel voor de babyspullen. De vrijwilliger komt op kraambezoek en helpt met het op orde brengen van financiën en informeert over de verschillende toeslagen en de aanvraag ervan. Ze doen samen leuke dingen met de kinderen en zijn sparringpartner over de opvoeding. Ik heb een paar keer meegemaakt dat ze die 1000 dagen volmaken, maar dat ze daarna ook nog met elkaar in contact blijven.’ De pilot heeft onlangs de Impuls Verschilmakers gewonnen.
Duo kartrekkers
Toen de coalitie ruim twee jaar bestond was er behoefte aan een aanjager. De energie en betrokkenheid van de partners was groot, maar de werkdruk in de dagelijkse praktijk hoog. Om Kansrijke Start verder te verstevigen en de ambities verder te verwezenlijken investeerde de gemeente in een netwerkcoördinator. Zij plant, organiseert, structureert, houdt partners aangesloten en bouwt aan het netwerk. Judith vertelt ‘Ik ben daarin een duo met Marieke van de gemeente. Ik ben vooral actief richting de partners en Marieke is gericht op beleid en de verbinding met andere beleidsvelden, het aangesloten houden van de politiek en het beheren van de middelen. We hebben echt een aanjaagfunctie en faciliteren de partners, een belangrijke succesfactor. Mensen blijven meenemen, het onderwerp blijven agenderen en het proces bewaken en aanjagen’. De extra lokale middelen die gemeente Zeist investeert in Kansrijke Start waardoor de aanjager er kan zijn, de capaciteit die wordt ingezet vanuit beleid, en een betrokken wethouder dragen bij aan het succes.
“Ik waardeer enorm de inzet van de coalitiepartners. Met elkaar maken we het verschil in de levens van onze jongste inwoners. Ik ben trots op de interventies die wij hebben voor aanstaande ouders”.
Angèle Welting, wethouder Jeugd gemeente Zeist
Commitment op meerdere niveaus
De kerncoalitie komt vier of vijf keer per jaar bij elkaar. Vaak stellen zij een thema centraal zoals taalontwikkeling, psychische hulp, roken en zwangerschap of Nu Niet Zwanger. ‘Dan nodigen we vervolgens naast de kerncoalitiepartners relevante professionals uit om inhoudelijk mee te praten zoals een psychotherapeut en professionals van de POP Poli toen het thema psychische hulp was . Dat leidt tot een mooie uitwisseling van kennis en ervaringen’, zegt Judith. De energie en betrokkenheid bij partners maken dat de coalitie blijft leven en doorgaat. Voor het brede netwerk organiseren zij eens per jaar een netwerkcafé en zijn er nieuwsbrieven en een webpagina .
Er is niet alleen commitment vanuit de partners, maar ook vanuit hun managers en bestuurders. Twee keer per jaar komen de managers van de betrokken partners bij elkaar. Dat bleek een gouden greep. Zo blijven zij goed aangesloten op Kansrijke Start en geven zij richting als het gaat om strategie, personele inzet en monitoring. Bestuurlijk is de samenwerking begin 2023 nogmaals bekrachtigd door de ondertekening van een manifest met de vijf ambities. Wethouder Angèle Welting toont regelmatig haar betrokkenheid door bijvoorbeeld bij een netwerkcafé aanwezig te zijn.
Om het programma en de samenwerking te volgen is een monitoring en evaluatie aanpak ontwikkeld en bijbehorend het dashboard Kansrijke Start Zeist. In het najaar van 2023 is de samenwerking uitgebreid geëvalueerd. Waar gaat het goed en waar is ruimte voor verbetering, op inhoud en op de samenwerking. Lees verder hoe Zeist dit heeft aangepakt en wat het opleverde.
Sneller de juiste hulp door korte lijntjes
Door de samenwerking hebben professionals een breder blikveld gekregen. Verloskundigen kijken breder en zijn beter geworden in signaleren. Waarom vergeet iemand haar afspraak of lukt het niet om dingen te organiseren? Zou er meer aan de hand zijn?
Ook zijn de lijntjes korter. Iedereen weet elkaar te vinden en welke hulp waar wordt geboden. Inwoners ontvangen hierdoor sneller de juiste hulp. Belangrijk is wel, benadrukt Marieke, ‘dat de partners elkaar blijven ontmoeten om het vuur brandend te houden en om collega’s die niet in de coalitie deelnemen bewust te blijven maken van alles wat Kansrijke Start te bieden heeft’. Ook wordt er veel kennis gedeeld; op bijeenkomsten en tijdens het MDO. Professionals leren van elkaar en krijgen meer expertise.
Coalitie in ontwikkeling
‘In de nabije toekomst zouden we graag structureler en nauwer samenwerken met partners als kraamzorg, ziekenhuis en huisarts. Dat kan beter’. Wat ook beter kan is het betrekken van aanstaande ouders. Judith: ‘We kunnen vanuit professionals bedenken waar onze doelgroep behoefte aan heeft. Maar dan loop je het risico om het verkeerde aan te bieden. Daarom hebben we ervaringsverhalen onder deelnemers opgehaald’.
‘We zijn ook bezig met het oprichten van vadergroepen. Vaders zijn een blinde vlek geweest’, zegt Nienke. ‘Onlangs is de eerste vadergroep geweest. Daaraan nemen ook vaders van het asielzoekerscentrum deel. We zijn bezig om dit verder uit te werken.’