Het is aan het einde van de dag. Mike, ambulant begeleider, gaat naar zijn laatste cliënt, Arthur. Hij stapt binnen en belandt meteen in een walm, een rookwolk. Hij ziet flessen bier. Arthur is begin 50 en een fervent verzamelaar van muziekapparatuur. Hij was vroeger veel te vinden bij concerten in de stad. Vraag naar een artiest en Arthur heeft er wel een plaatje van in zijn collectie. Mike kijkt naar Arthur’s geliefde apparaten. Het is allemaal grauw en bruin geworden. Hij kijkt verder rond. Dingen die ooit wit waren, zijn bruin geworden. Het lijstje dat is weggehaald, daar zie je nu een wittig vlak met gelige muren ernaast. ’Dit is niet gezond. Wat doet dit met mij?’ Mike snakt naar lucht, frisse lucht. “We kunnen mekaar niet zien,” zegt hij tegen Arthur die de ene na de andere sigaret opsteekt. Mike doet gelijk een raampje open, maar probeert ook zo min mogelijk te lopen. De bank zit onder het stof. De rook hangt overal. ALLES ruikt naar rook. Hij kijkt of hij op een stoel kan zitten die niet al te vies is en kan er niet meer omheen: “Ik schrik ervan dat ik hier moet zitten.”

In het korte gesprekje dat volgt hebben ze het over eerdere plannen. Arthur was niet naar een afspraak gegaan met de verslavingsexpert in de wijk. Hij was er niet klaar voor, zei hij. Misschien is de zomer een goed moment. De rook en benauwdheid blijft hangen tussen Mike en Arthur. Even later verlaat Mike het appartement en ruikt aan zichzelf. Het plakt aan hem, de rook. Hij gaat de auto in, zet een raampje open. En als hij thuiskomt, gaan de kleren gelijk de was in en sprint hij onder de douche. Hij heeft pijn aan zijn keel. Hij baalt dat hij zijn werk niet goed kan doen. Mike bezoekt Arthur maar weinig. Te weinig en te kort. En als hij gaat, alleen aan het einde van de dag, dan is de douche dichtbij. ‘Ik ben degene die het meest bij Arthur komt. Ik ben zijn spiegel. Heb ik genoeg gedaan? Heb ik hem wel geholpen om in beweging te komen?’

Mike en Arthur zijn beide slachtoffer van de tabaksverslaving. De rook staat tussen hen in. Voor sleutelfiguren zoals Mike is Chat met je sigaret ontwikkeld.

Verrassend middel

Het gespreksmiddel Chat met je sigaret is anders dan je verwacht van hulp. Niet aardig en behulpzaam, zoals een ober die je op een rustige manier uitlegt wat de opties zijn. En elke keuze respecteert. De sigaret waarmee je chat is manipulatief en doet alsof hij je beste vriend is. Hij pakt je helemaal in. Je vindt hem geweldig. Het voelt als een onderonsje met de roker in jezelf. Wat betekenen wij voor elkaar? Jij kan toch niet zonder mij? Geef jij mij wel genoeg? Chatten met deze sigaret is lachen, maar vooral dwingend. Roken voelt ineens minder vrijblijvend.

De chat is een anonieme dialoog. Er is niemand die fronst of ongemak uit bij jouw gedachtes of verlangens. Je kunt eerlijk zijn. Juist daarom werkt het. Bij de mensen die verknocht zijn aan de sigaret. Bij diegene bij wie de sigaret als de laatste vriend voelt: ‘Pak mijn shag niet af’. Zij worden eerlijker naar zichzelf: ‘Je gaat echt na zitten denken waarom je het doet,’ zegt een bewoner van Iriszorg die de chat uitprobeerde. ‘Ik word er droevig van dat de sigaret mijn vriendin is.’ De chat roept ook emoties op: ‘Ik kan niet eens meer mijn veters strikken’. Vaak ook hilariteit en zelfinzicht.

Wat houdt je tegen om de sigaret eens mee te laten praten?

Mike wil Arthur helpen om eerlijker te worden over de rookverslaving. Wat houdt mij tegen om samen met Arthur met de sigaret in gesprek te gaan? Hij besluit chat met je sigaret op te starten tijdens het volgende bezoek bij Arthur. Ze praten vervolgens over hoe voor Arthur roken verbonden is met alles wat hij doet.

Wij hopen dat hulpverleners de chat eens uitproberen met bewoners. Bewoners bij wie de rookverslaving bijna niet bespreekbaar is. De tool is een hulpmiddel om op een andere manier over roken te praten. Die je kan inzetten als derde persoon in jullie gesprek, die het ‘ijs breekt’. Zonder de weerstand op te roepen in de relatie met je cliënt. Zodat jij als hulpverlener makkelijker praat over wat roken voor iemand betekent. Is de sigaret een vriend, je medicijn? Of de boosdoener, degene die controle over je leven afpakt? Een open gesprek over die intentie helpt twijfel over roken vergroten, een belangrijke stap om de regie over de rookverslaving terug te krijgen.

Waar vind je chat met je sigaret

Je hebt de chat eigenlijk al bij je, je kunt deze vinden op www.chatmetjesigaret.nl . De bewoner kan zelf chatten of jij kan er naast zitten. Wil je weten hoe je de chat inzet? Bekijk dan de handleiding hier.

Ontwikkeling van de chat

Chat met je sigaret is ontwikkeld door Marieke Helmus, Annegien Langedijk en Emilie Tromp. Zij spraken tussen 2021-2023 met bewoners over autonomie, waarden en rookverslaving. De chat is in het Nederlands beschikbaar. De chat is hertaald om toegankelijk te zijn voor mensen met enige moeite met lezen. Ook loopt de chat niet vast bij taal- of spelfouten.