Afgelopen week verschenen twee belangrijke rapporten over discriminatie. Het prevalentieonderzoek ‘Discriminatie in de zorg, welzijn en sport’ van onderzoeksbureau Verian en het rapport ‘Is allemaal mooi op papier – Handvatten discriminatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag’ door de Amsterdam UMC en Pharos. De uitkomsten zijn confronterend, maar bevestigen ook wat we (al) weten en kennen.

Het eerste onderzoek is zowel kwalitatief als kwantitatief ingestoken en geeft antwoord op vragen over de aard en omvang van discriminatie in het domein zorg, welzijn en sport. Het rapport bevestigt dat discriminatie ziek maakt en leidt tot aantasting van het zelfbeeld. Mensen internaliseren negatieve oordelen over hun identiteitskenmerk(en) waardoor hun zelfbeeld verslechtert. Discriminatie werkt daarnaast wantrouwen en een constante alertheid in de hand. In de zorg kan dat leiden tot minder therapietrouw, uitstel of weigering van zorg en zorgmijding. Zorgrelaties kunnen erdoor onder druk komen te staan waardoor ook behandeluitkomsten eronder kunnen leiden. Het onderzoek bevestigt eveneens dat veel mensen nalaten melding te doen van discriminatie. Daarvoor zijn veel redenen te benoemen die in het rapport worden vermeld, van sociale en emotionele drempels zoals schaamte tot onzekerheid in relatie tot de afhankelijkheidsrelatie die er bestaat tussen zorgverlener en zorggebruiker.

In het tweede onderzoek is bekeken welke tools, interventies en maatregelen (handvatten) werkgevers in zorg en welzijn kunnen inzetten om discriminatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en aan te pakken. Daarbij kwam als belangrijke randvoorwaarde naar voren dat leidinggevenden en bestuurders ervoor moeten zorgdragen dat er beleid wordt ontwikkeld om ongewenst gedrag op de werkvloer tegen te gaan. Ook zijn zij verantwoordelijk voor de uitvoering en handhaving van dit beleid. Bestuurders spelen daarnaast een belangrijke rol bij een stevige normstelling en het bewerkstelligen van een open en lerende cultuur. Ook het eerdere onderzoek van Ewout Butter, Sharon Polak in samenwerking met Critical Mass wees hierop.

Karima Bazi, strategisch adviseur bij Pharos: ‘Een belangrijke bevinding is ook dat discriminatie die zorgverleners ervaren vanuit hun eigen organisatie nog meer voorkomt dan discriminatie vanuit patiënten/cliënten. Dit bevestigt hoe belangrijk het voor leidinggevenden is om werk te maken van de aanpak van ongewenst gedrag op de werkvloer, waar discriminatie een hardnekkige verschijningsvorm van is. Als we werknemers in de zorg niet alleen willen aantrekken maar vooral ook willen behouden moeten we meer werk maken van diversiteits- en inclusiebeleid waar ook antidiscriminatiebeleid een intrinsiek onderdeel van is.’

Durf het ongemak aan te gaan en de blinde vlekken te erkennen. Zet in op bewustwording door te beginnen met luisteren naar de mensen om wie het gaat. Durf te vragen naar ervaringen met discriminatie. Tijdens Diversity Day stelden wij elkaar de vraag ‘wanneer heb jij je voor het laatst buitengesloten gevoeld?’ Het leidde tot goede en openhartige gesprekken. Maak er ook een begin mee.