De geboortezorg in Nederland is van hoge kwaliteit, maar is niet voor iedereen even toegankelijk, veilig of passend. Ouders die afwijken van de gangbare norm – bijvoorbeeld doordat zij in armoede leven of een migratieachtergrond hebben – lopen vaker tegen barrières aan. Zij ervaren vaker discriminatie of onbegrip en hebben een grotere kans op complicaties tijdens de zwangerschap of de bevalling. Omstandigheden zoals chronische stress, slechte huisvesting of armoede, vergroten de kans op een laag geboortegewicht, vroeggeboorte of andere gezondheidsproblemen bij het (ongeboren) kind. Al vóór de geboorte worden daarmee gezondheidsverschillen en kansenongelijkheid zichtbaar. Deze ongelijkheid wordt in stand gehouden door ongelijke normen en (onbewuste) uitsluitingsmechanismen.

Pharos heeft de afgelopen tijd verkennende gesprekken gevoerd met landelijke organisaties in de geboortezorg. De uitkomst van deze gesprekken zijn gebundeld in het document ‘Discriminatie in de geboortezorg, verkennende gesprekken met landelijke organisaties’. Daarnaast heeft Pharos in opdracht van het ministerie van VWS afgelopen juni een ronde tafelbijeenkomst georganiseerd over discriminatie en uitsluiting in de geboortezorg en wat er nodig is om dit aan te pakken. Op basis van deze bijeenkomst hebben we in samenwerking met geboortezorgprofessionals een lobbybrief opgesteld, die als input kan dienen voor politieke partijen, in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen later dit jaar.

De belangrijkste aanbevelingen die uit alle gesprekken naar voren komen zijn:

• Richt zorg en ondersteuning rond zwangerschap op ouders in kwetsbare situaties om vroeggeboorte en gezondheidsproblemen te voorkomen. Versterk en verbreed de aanpak Kansrijke Start, vanuit gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid, met aandacht voor sociale omstandigheden waarin discriminatie en uitsluiting een rol spelen.
• Werk aan bewustwording en gedragsverandering voor het omgaan met taalbarrières. Voorkom discriminatie en ongelijkheid op basis van taal en verbeter de zorg voor mensen die de Nederlandse taal nog niet goed beheersen.
• Zorg voor inclusief onderwijs en representatieve teams. Scholing over vooroordelen, cultuursensitief werken en eerlijke selectieprocedures op alle niveaus: van kraamverzorgende tot bestuurder.
• Herzie protocollen en richtlijnen op vooroordelen. En voer audits uit met aandacht voor discriminatie.
• Creëer veilige werkomgevingen voor zorgverleners. Duidelijke richtlijnen en steun bij meldingen van discriminatie.
• Versterk groepszorgmodellen zoals CenteringZwangerschap. Gelijke spreektijd, gedeelde voorlichting en cultuursensitieve begeleiding vergroten vertrouwen in de zorg en verminderen vooroordelen.
• Verwijder financiële drempels. Schaf de eigen bijdrage voor kraamzorg af om te voorkomen dat gezinnen zorg mijden.
• Werk samen en deel kennis. Landelijke coördinatie van acties en interventies om discriminatie tegen te gaan en het bundelen van best practices zijn essentieel voor blijvende verandering.

Een gezonde generatie begint bij een inclusieve start. Zo zorgen we er samen voor dat iedere ouder en ieder kind – ongeacht afkomst, taal of inkomen – dezelfde kansen krijgt.

Bekijk het verslag