Vier jonge vaders over het vaderschap: wat is er lokaal nodig?
Welke ervaringen hebben vaders als het gaat om zwangerschap, geboorte en de eerste levensjaren van hun kind? Welke informatie en ondersteuning hebben zij nodig van de professionals in hun gemeente? Tijdens een spiegelbijeenkomst in Amsterdam-Zuid0ost vertelden vier jonge vaders, in het bijzijn van een aantal (lokale) professionals, over hun ervaringen.
Toen Justice (25) hoorde dat hij vader ging worden, wist hij niet hoe hij zich moest voelen. Een halve nacht lang sprak hij met zijn vriendin. Hoe gaan we het doen als ouders? Hoe regelen we het financieel? Hoe vertellen we het onze ouders? Daarna lag hij een tijdlang wakker in bed. “Ik realiseerde me: wow the journey is nu echt begonnen!” Bij de zestienwekenecho werd dat gevoel nog sterker. “Toen ik hoorde wat het geslacht van het kindje was, werd het helemaal echt”, vertelt hij. “Ik heb ook een 3D-foto gemaakt. En ik ben zo trots, hij heeft mijn ogen en neus. Nu is het wachten totdat ik hem in mijn armen kan sluiten.”
In een gesloten kring
Justice is een van de vier vaders die op een maandagavond over zijn ervaringen vertelt in een buurthuis in Amsterdam Zuid-Oost. De vaders zitten in een gesloten kring op het podium alsof er geen publiek aanwezig is. De gespreksleider stelt hen vragen die van tevoren bij professionals, die werkzaam zijn in het betreffende stadsdeel, zijn opgehaald. Ongeveer vijftien (lokale) professionals van onder meer de jeugdgezondheidszorg, Voorzorg en de Ouder- en Kindteams (OKD’s) luisteren aandachtig toe. Pas na afloop mogen ze vragen stellen, zodat de focus tijdens het gesprek volledig op de vaders is gericht.
Lokaal georganiseerd
De bijeenkomst is georganiseerd door Sabina Talloway en Pharos. Sabina is projectleider Vaderschap binnen Gezonde en Kansrijke Start Amsterdam. Het doel van de bijeenkomst is om de behoeftes van vaders bij professionals onder de aandacht te brengen. Maar ook omdat er stadsbreed meer aandacht mag komen voor vaderschap.
“Het was spannend en bijzonder om deze bijeenkomst te organiseren. Als je zoals ik zelf opgegroeid bent in Amsterdam Zuid-Oost en er woont, dan is de organisatie waarschijnlijk wat makkelijker. Je kent de cultuur en de mogelijkheden. Zo heb ik met opzet gekozen voor buurthuis NoLimit in Ganzenhoef. De wijk Ganzenhoef is voor mij het hart van Zuid-Oost. En NoLimit ligt naast het mannenhuis, van het project Mannen aan Zet. Hoe mooi is het om deze bijeenkomst daar te laten plaatsvinden!
Verder vroeg ik me onder meer af: hoe kaart ik dit aan bij de vaders bij Voorzorg? Hoe krijg ik ze mee? Maar eigenlijk was dat vrij makkelijk. De vaders wilden graag mee doen. Ze willen gezien en gehoord worden.”
Sabina Talloway, Projectleider Vaders binnen Kansrijke Start
Alleen op moeder
Uit onderzoek blijkt dat het beter is voor het kind als vaders zich betrokken voelen bij de zwangerschap en de opvoeding. Zorgverleners zijn zich daar echter niet altijd van bewust. Vaak richten ze zich alleen op de moeder en worden vaders niet altijd gezien. Pharos bracht eerder de waarde van het vaderschap in beeld met videoportretten en interviews.
Wat vaders nodig hebben, kan per gemeente, en zelfs per stadsdeel, verschillen. Een spiegelbijeenkomst is een manier om te onderzoeken wat er (lokaal) nodig is en professionals daarover te informeren. De bijeenkomst in Amsterdam is, na een gelijksoortige landelijke bijeenkomst, een eerste pilot op gemeentelijk niveau.
“Ik heb de avond als heel positief ervaren. Dat komt ook de vorm. In een spiegelbijeenkomst komen de verhalen beter binnen omdat je meer gefocust bent op luisteren in plaats van op een reactie geven. Het was ook goed dat er professionals bij waren want dan krijgen ze de info uit de eerste hand. Je kunt een folder maken waarin je schrijft dat vaders belangrijk zijn, maar dat heeft niet hetzelfde effect.
De vaders waren ontzettend open, dat was echt bijzonder. Hoe langer het gesprek duurde, hoe meer ideeën ik kreeg om dingen aan te passen. Het idee van een ‘vaderstoel’ bij de verloskundige vond ik bijvoorbeeld heel sprekend. Als je een kamer binnenkomt en zegt: dit is jouw vaderstoel. Dan geef je iemand echt positie. Zo zie je hoe je met kleine dingen iemand kan includeren.”
Daniëlle Kretz, Programmamanager Gezonde en Kansrijke Start Amsterdam
Kraamzorg gemist
De ervaringen van de vaders met hulp en zorgverleners zijn divers. Zo hebben Argyl. (20) en de moeder van zijn kind, inmiddels zijn ex-vriendin, maar twee dagen kraamzorg gehad omdat er iets mis ging op dat vlak. “Ik moest heel veel zelf uitzoeken”, vertelt hij. “Ook omdat mijn vriendin vlak na de bevalling ziek was en ik ook voor haar moest zorgen. Ik wist al veel omdat ik de oudste van het gezin ben en broertjes en zusjes heb. Maar ik heb ook veel gegoogeld. Gelukkig kon ik wel af en toe terecht bij Voorzorg en de beide oma’s.”
Ook Timon (29) heeft de kraamzorg gemist. “Die hebben wij helemaal niet gekregen omdat we lang in het ziekenhuis moesten blijven. De verpleegkundigen daar hebben me wel geleerd hoe ik mijn dochtertje in bad kan doen. En hoe je een luier verschoont. Dat was fijn maar we hebben toch veel alleen moeten uitzoeken. Ik twijfelde vaker aan mezelf en vroeg me af of ik het wel goed deed.”
Verloren
Ikram (28) voelde zich vaak wat verloren tijdens de bezoeken aan de verloskundige. Hij had het gevoel dat hij er maar een beetje bijzat. “Ik heb meegemaakt dat er alleen maar aandacht aan mijn vrouw werd besteed. Mij werd niets gevraagd. Toen heb ik zelf maar een vraag gesteld. Dan is het van: hallo, ik ben er ook. En ik wil iets weten. Dat is geen prettig gevoel.”
Hoe voel jij je?
Justice is juist erg enthousiast over de bezoeken aan de verloskundige (van praktijk Vida). Hij vindt dat hij erg goed begeleid is als vader. ‘Ze vroeg elke keer: hoe voel jij je eigenlijk? Dat is heel fijn. Ik heb veel vragen want ik weet heel weinig. Op deze manier voel je je echt onderdeel van het hele gebeuren.” Hij werd ook goed voorbereid op de bevalling. De verloskundige wees hem onder meer op een ‘heel leuk’ Youtubekanaal over bevallingen. “Toen ik er de eerste keer naar keek, viel ik bijna flauw”, vertelt hij. “Ik dacht: is dit een bevalling? Daar kan ik niet bij zijn! Mijn vriendin heeft me toen gekalmeerd. Daarna heb ik nog een paar video’s bekeken en bedacht: OK, zo gaat het dus.”
Fijn om te delen
De vaders spreken onder meer met elkaar over de opvoeding, wat zij daarin meenemen van hun eigen ouders en wat ze anders willen doen. En over de verschillen tussen de Nederlandse en (vaak) strengere Surinaamse aanpak. Alle vier willen ze hun kind meer ruimte geven dan dat ze zelf hebben gekregen. Op de vraag van een professional aan het einde van de avond hoe ze het gesprek zelf hebben ervaren, zijn ze erg positief. Ze kenden elkaar niet van te voren maar het blijkt erg fijn om ervaringen over het vaderschap te delen met leeftijdsgenoten. Argyl: “Ik voel me niet meer alleen. Ik ben niet de enige die bepaalde dingen heeft gemist.” Ikram: “Ik vond het geweldig. Ik heb nu het gevoel dat ik ook meetel als vader.”
Mannen aan zet
Ook Kenneth Brammeloo projectleider van het (gemeentelijke) project Mannen aan Zet is aanwezig. Hij vond het een bijzondere avond, zegt hij aan het einde van de bijeenkomst tegen het publiek. “Wij mannen moeten vaker dit soort gesprekken met elkaar voeren. In ons project kijken we naar mannelijke rolmodellen en vaderbetrokkenheid. We gaan zeker samenwerken met Gezonde en Kansrijke Start op dit vlak.”
“Het was heel mooi en waardevol om te horen wat vaders meemaken en hoe ze zich daarbij voelen. Zo was er één vader die niet meer samen is met de moeder. Hij gaf aan dat hij het vervelend vindt dat hij niet alle informatie krijgt van de instanties. Heeft zijn kind bijvoorbeeld een vaccinatie gekregen, dan hoort hij dat pas achteraf van de moeder. Het is goed hier alert op te zijn, kijk hoe je vaders kunt betrekken ook als ze niet bij het consult aanwezig zijn.”
Marjolein Stuart, jeugdarts, Ouder en Kindteam Bijlmer Oost