Praktijkvoorbeeld Kansrijke Start
Sensitief werken maakt het verschil!
Meer dan honderd Ouder- en Kindteam (OKT-) professionals hebben het afgelopen jaar binnen Kansrijke Start Amsterdam de training ‘Sensitief werken in de eerste 1000 dagen’ gevolgd. De training leert professionals om echt aan te sluiten bij (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie. Marit Recourt-Vollebregt, arts maatschappij en gezondheid bij GGD Amsterdam, blikt terug. “Door met open vizier te luisteren, niet te oordelen, maar oprecht geïnteresseerd te zijn naar beweegredenen van (aanstaande) gezinnen en door je eigen kwetsbaarheid als professional te tonen, durven (aanstaande) ouders zich open te stellen en kun je samenwerken.”
Sensitief werken
Bij sensitief werken in de geboortezorg staat het verhaal van (aanstaande) ouders centraal. Hoe luisteren professionals naar wat ouders vertellen? Hoe sluit je aan bij de leef- en belevingswereld van (aanstaande) gezinnen? Hoe kom je tot een benadering en aanpak die past bij de behoeften van ouders? En hoe werk je daarin samen met mensen uit verschillende domeinen?
Goedbedoelde adviezen
Ook bij het OKT worstelen professionals met deze vragen en zij kunnen niet altijd aansluiting vinden bij (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie. Gezinnen pakken adviezen uit richtlijnen niet altijd op, bijvoorbeeld over een gezond ontbijt. “‘Wat is de reden en hoe gaan we hiermee om?’ Deze vraag komt vaak aan de orde”, zegt Marit Recourt-Vollebregt, arts maatschappij en gezondheid bij GGD Amsterdam. “We kunnen wel adviseren dat het kind elke ochtend een boterham moet eten, maar stel dat er bijvoorbeeld geen geld voor is, dan heeft dat advies weinig zin. Het is van belang dat er gekeken wordt naar de mogelijkheden en situatie van een gezin.”
Om professionals bij het OKT te ondersteunen in de gesprekken met (aanstaande) gezinnen in kwetsbare situaties, volgden zij de training ‘Sensitief werken in de eerste 1000 dagen’ die door Pharos is ontwikkeld. Het afgelopen jaar hebben negen groepen van meer dan honderd jeugdartsen, -verpleegkundigen, ouder- en kindadviseurs en jeugdpsychologen de training gevolgd. Zij zijn werkzaam in de wijken Zuidoost, Noord en Nieuw-West.
Empathisch communiceren
In de training krijgen deelnemers hulpmiddelen aangereikt om op passende wijze het goede gesprek te voeren met (aanstaande) gezinnen. Dat start bij wat je van jezelf meebrengt in het gesprek met de ander. Je eigen geschiedenis: wat zijn dieperliggende normen en waarden die je van jongs af aan meekreeg in jouw gezin. Die hebben invloed op je eigen communicatie met de ander. Dat ligt diepgeworteld. Dat besef helpt om te komen tot een empathisch gesprek met de ander.
Bovendien is het nodig jezelf kwetsbaar op te stellen om aan te sluiten. Als je je menselijkheid laat zien, iets van jezelf toont, je emotie laat zien, maak je het voor de (aanstaande) ouders makkelijker om zich open te stellen.
De jeugdartsen, -verpleegkundigen, ouder- en kindadviseurs en jeugdpsychologen leerden ook over de werking van stress en hoe zij de impact van stress op een eenvoudige manier met (aanstaande) ouders kunnen bespreken. Zij leerden hoe empathisch te communiceren met (aanstaande) gezinnen bij wie stress, lage gezondheidsvaardigheden en/ of andere kwetsbaarheden een rol spelen.
Meerwaarde
De training bestaat uit een dag training en een terugkomdag. Uit de evaluatie blijkt dat de professionals uit Amsterdam veel hebben gehad aan hoe aansluiting te vinden bij (aanstaande) ouders.
De deelnemers benoemden de meerwaarde van de rollenspellen waarin een casus werd gespeeld met een acteur. Veel professionals kwamen tot inzicht dat ze vaak al een mening en/ of oordeel hebben, terwijl ze nog maar weinig weten over de situatie en achtergrond van (aanstaande) gezinnen. Ook werden zij zich bewust van hun handelen vanuit eigen normen en waarden.
"Als er een huisbezoek plaatsvindt als de baby ongeveer twee weken oud is. En je ziet dat er allemaal knuffels in de wieg staan, geef dan een compliment over de mooie knuffels en vraag wie ze heeft gegeven. In plaats van te zeggen dat knuffels niet mogen, omdat er risico is op verstikking. Nodig de ouders uit tot een gesprek, sluit aan en laat hen uiteindelijk zelf inzien dat knuffels in het babybedje niet verstandig zijn."
Marit Recourt-Vollebregt
Grenzen aangeven
Recourt-Vollebregt noemt ook het voorbeeld waarin deelnemers hun grenzen moesten aangeven. “Daaruit bleek dat het voor professionals moeilijk was, toen de acteur boos en onbeschoft tegen ze deed, om aan te geven: ‘tot hier en niet verder’.” Het was een eye-opener dat ze vaker over hun grenzen gaan dan ze willen. Maar ook leerden de professionals het belang van duidelijk zijn in wat (aanstaande) ouders kunnen verwachten van hun ondersteuning en zorg. “Als je van alles belooft, maar het niet kan nakomen, sluit je niet aan en ben je voor (aanstaande) ouders geen betrouwbare samenwerkingspartner.”
Aansluiting
“Door de training zijn professionals bewust geworden hoe aansluiting te vinden bij (aanstaande) gezinnen in kwetsbare situaties. We vinden het belangrijk dat we die bewustwording, het geleerde tijdens deze training, steeds weer opnieuw laten terugkomen. Dat doen we onder andere door sensitief werken voortdurend te agenderen in de verschillende teams. Ook willen we de training ‘Sensitief werken in de eerste 1000 dagen’ standaard in de scholing voor professionals opnemen. Bovendien laten we het geleerde terugkomen in e-learnings. Het is nodig om sensitief werken als vanzelfsprekendheid te zien,” zegt Recourt-Vollebregt.