2,5
2,5 miljoen mensen hebben moeite met lezen en schrijven.
Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden
Mensen die laaggeletterd zijn en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden hebben moeite om informatie over ziekte en gezondheid te vinden, te begrijpen en toe te passen. Denk aan mensen met een lage opleiding, ouderen en migranten. Zij hebben vaker chronische ziekten en psychische problemen. Het is daarom belangrijk om laaggeletterdheid te herkennen en op een begrijpelijke manier te communiceren. Wij zetten ons in voor toegankelijk voorlichtingsmateriaal en we trainen, adviseren en begeleiden huisartspraktijken, apotheken, (zorg)organisaties en gemeenten bij het herkennen en omgaan met laaggeletterdheid. Op deze pagina lees je meer over laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.
Onze experts
Onze experts- Feiten en cijfers
- Beperkte gezondheidsvaardigheden
- Beperkte digitale vaardigheden
- Hoe help je mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden?
- Ervaringsverhalen ex-laaggeletterden en zorgverleners
- Meer informatie
- Voorlichtingsmaterialen, publicaties en trainingen
- Contact
Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden: feiten en cijfers
2,5 miljoen mensen hebben moeite met lezen en schrijven. Zij zijn ‘laaggeletterd’. En 25% van de volwassen Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Bijna 1 op de 5 mensen boven de 12 jaar heeft beperkte digitale vaardigheden.
Mensen met een lage opleiding hebben vaker beperkte gezondheidsvaardigheden. Zij gaan gemiddeld 4 jaar eerder dood en krijgen 15 jaar eerder gezondheidsproblemen dan mensen met een hoge opleiding.
60%
Iets meer dan de helft van de laaggeletterden is autochtoon Nederlander.
Factsheets
Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden
Sociaal economische Gezondheidsverschillen (SEGV)
Wat zijn laaggeletterdheid en analfabetisme?
Laaggeletterdheid is niet hetzelfde als analfabetisme. Iemand die laaggeletterd is, kan wel lezen en schrijven, maar kan dit niet goed genoeg om helemaal mee te kunnen doen in de samenleving. Een analfabeet kan niet lezen en schrijven.
Wat zijn beperkte gezondheidsvaardigheden?
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden hebben moeite om informatie over gezondheid en zorg te vinden, te begrijpen en toe te passen. Dat ligt niet aan hen, want veel informatie is ingewikkeld, zowel mondeling als schriftelijk. Mogelijke gevolgen:
- een patiënt begrijpt de zorgverlener niet;
- iemand neemt medicijnen verkeerd in;
- een bezoeker kan de weg niet vinden in het ziekenhuis;
- iemand volgt adviezen verkeerd op waardoor medisch onderzoek of een operatie niet door kan gaan.
Hoe herken je laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden? Wat kun je doen om begrijpelijk te communiceren? Hoe ontwikkel je eenvoudige voorlichting? Dit en meer vind je in de factsheet laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.
Wat zijn beperkte digitale vaardigheden?
Bijna 20% van de mensen boven de 12 jaar heeft beperkte digitale vaardigheden. Zij hebben moeite met het gebruik van computers en internet, en dus ook met digitale zorg en patiëntenportalen. Meer weten over digitale vaardigheden en toegankelijke eHealth? Hier vind je informatie en tips over digitale zorg.
Hoe help je mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden?
Hoe herken je laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden? Hoe kun je als zorgverlener mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden helpen? En hoe ontwikkel je eenvoudig voorlichtingsmateriaal? Doe op ons leerplatform de e-learning ‘Effectief communiceren in de zorg’.
Leer begrijpelijk en effectief communiceren
Hoe herken je laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden? Hoe kun je als zorgverlener mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden helpen? En hoe ontwikkel je eenvoudig voorlichtingsmateriaal? Doe op ons leerplatform de e-learning ‘Effectief communiceren in de zorg’.
Test hoe toegankelijk jouw organisatie is voor mensen met beperkte gezondheids-
vaardigheden
Wil je weten of jouw organisatie begrijpelijk is? Doe dan deze test. Aan de hand van 10 stappen kun je met je collega’s uitzoeken of jullie een ‘gezondheidsvaardige organisatie’ zijn. Ook krijg je tips om je organisatie, zorgcentrum, praktijk of bedrijf nog toegankelijker te maken.
Begrijpelijke voorlichting getest met de doelgroep
Deze voorlichtingsmaterialen en beeldverhalen kun jij gebruiken als je contact hebt met patiënten of cliënten. We hebben de materialen getest met de doelgroep. Ook geven we tips om je eigen begrijpelijke voorlichting te maken.
Ervaringsverhalen ex-laaggeletterden en zorgverleners
We testen materiaal met taalambassadeurs van Stichting ABC. Taalambassadeurs waren vroeger laaggeletterd. Zij weten daarom als geen ander of de doelgroep een tekst of beeld begrijpt. In 15 korte filmpjes doen zij hun verhaal, met daarin voorbeelden van ervaringen bij onder andere de apotheek, het consultatiebureau, de diëtist, de gemeente, de huisarts en de school van hun kinderen. Ook geven ze tips aan professionals en organisaties hoe zij mondelinge en schriftelijke communicatie kunnen verbeteren.
Meer informatie
Zo maak je jouw huisartspraktijk toegankelijk
Een huisartsenpraktijk is er voor alle patiënten. Maar hoe zorg je ervoor dat jouw praktijk ook geschikt is voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, die beperkte gezondheidsvaardigheden hebben of minder digitaal vaardig zijn? Tijdens een praktijkcheck krijg je bezoek van één of twee ervaringsdeskundigen (taalambassadeurs) en een Pharos-adviseur. Zij beoordelen hoe toegankelijk jouw praktijk is voor laaggeletterden, en geven adviezen voor verbetering.
Zo bereik en betrek je inwoners met een lage SES
Wij willen dat de stem van alle inwoners gehoord en vertegenwoordigd wordt in het Nederlandse zorgstelsel. Dat kan alleen als óók vaak moeilijk bereikbare inwoners gehoord worden en een actieve rol krijgen. Hoe doe je dat als gemeente? Lees meer over Bereiken en betrekken van inwoners met een lage sociaaleconomische status (SES).
Wat doet Pharos?
Op basis van wetenschappelijk onderzoek, kennissyntheses en kennis uit de praktijk ontwikkelen we:
Instrumenten
- Een ‘stappenplan laaggeletterdheid voor de praktijk’
- Diverse toolkits om laaggeletterdheid te herkennen
- De terugvraagmethode
Toegankelijk (voorlichtings)materiaal
- Zoals begrijpelijke informatie over corona.
Trainingen en onderwijsmateriaal
- Onze kennis en ervaringen dragen we uit via e-learnings en trainingen.
- Voor docenten en opleiders is er Lesmateriaal Laaggeletterdheid voor medisch en paramedisch onderwijs.
Bij de ontwikkeling van al onze producten en diensten betrekken we de mensen om wie het gaat.
Programma Gezondheidsvaardigheden & Bereiken en betrekken
Wij stimuleren dat het zorgstelsel en het sociaal domein op het niveau van systeem, organisatie en professionals, zo is ingericht dat deze inclusief zijn. Ook voor mensen die laaggeletterd zijn, mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden en mensen met een migratieachtergrond. Lees meer over het programma Gezondheidsvaardigheden & Bereiken en betrekken.
Meer thema's van Pharos
Meer informatie over Pharos
Benieuwd naar meer informatie over Pharos?
Missie en visie Wij zetten ons in voor het terugdringen van grote gezondheidsverschillen in Nederland.
Programma’s De kennisprogramma’s van Pharos vertalen strategie en prioriteiten naar aanpak en werkwijze.
Medewerkers Maak kennis met onze experts. Ze geven je graag advies.
Werken bij Pharos Bekijk vacatures, stages en werkervaringsplekken.
De Alliantie Gezondheidsvaardigheden
Pharos is coördinator van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden. Dit is een netwerk van organisaties in gezondheid en zorg met als gedeelde vraag: ‘Hoe kunnen wij toegankelijk en begrijpelijk zijn voor mensen die laaggeletterd zijn en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden?’ Via het netwerk bieden ruim 90 partners gratis tips voor het maken van eenvoudige materialen, informatie over het testen van materialen bij de doelgroep, tips voor het verhogen van het bewustzijn binnen je organisatie en meer. Ook organiseert de alliantie netwerkbijeenkomsten om actuele kennis te delen met deelnemers.
