Cijfers

Op dit moment groeit ongeveer een op de vijftien kinderen op in armoede. De kans dat gezinnen minstens vier jaar achter elkaar moeten rondkomen van een laag inkomen, is de afgelopen jaren toegenomen. Het risico om op te groeien in een gezin met geldzorgen, is groter voor kinderen uit:

• eenoudergezinnen;
• bijstandsgezinnen;
• gezinnen met laagopgeleide ouders;
• migranten- en vluchtelingengezinnen.

Lees meer over de cijfers over armoede in gezinnen.

Gevolgen armoede en schulden

Als armoede tijdelijk is en er geen betalings- of andere problemen zijn, kunnen (aanstaande)ouders daar meestal goed mee omgaan. Een sociaal netwerk kan zorgen dat (aanstaande) ouders net rond kunnen komen en kan steun geven bij het welbevinden en opvoeden. Maar in situaties van langdurige armoede spelen vaak meerdere problemen tegelijkertijd, zoals slechte huisvesting of verslaving en ontbreekt het vaak aan steun of een netwerk. Hoe langduriger het geldgebrek en gebrek aan perspectief, des te groter is de kans op nadelige gevolgen bij (aanstaande) ouders en de kinderen. Chronische stress is daarbij een belangrijke factor.

Chronische stress

Meer dan de helft van de mensen met schulden heeft last van stress, terwijl dit bij mensen zonder schulden 10% is. Bij chronische stress is het lichaam voortdurend overbelast en heeft het geen tijd om te herstellen. Dit geeft schade aan organen en hersenen en heeft een ongunstige invloed op gedrag. Het maakt het moeilijker goed voor jezelf te zorgen en de juiste keuzes te maken. Chronische stress veroorzaakt enerzijds directe fysieke schade op het lichaam en anderzijds beperkt stress het denkvermogen. Dit verkleint de kans om financiële problemen goed aan te kunnen pakken en op te lossen. Chronische stress is daarmee een belangrijke factor voor het ontstaan en in stand houden van (sociaaleconomische) gezondheidsverschillen.

Chronische stress tijdens de zwangerschap

Chronische stress tijdens de zwangerschap kan de ontwikkeling van de hersenen van het ongeboren kind negatief beïnvloeden. Maar ook op latere leeftijd kan stress effect hebben op de hersenontwikkeling van kinderen, met name op het deel van de hersenen dat helpt om activiteiten te plannen, emoties onder controle houdt en motivatie en concentratie reguleert. Bekijk het filmpje waarin Eric Steegers (Erasmus MC) het effect van armoede en de daaruit volgende stress op ongeboren kinderen, uitlegt.

Opgroeien in (langdurige) armoede

• Opgroeien in (langdurige) armoede kan voor kinderen op de korte termijn leiden tot minder welbevinden (zich zorgen maken over de situatie en schaamte) en meer sociale uitsluiting (door geldgebrek niet mee kunnen doen aan sport, schooluitjes, verjaardagfeestjes, enzovoort). Op de langere termijn is er een verhoogde kans op slechtere schoolprestaties, probleemgedrag, voortijdig schoolverlaten en jeugdcriminaliteit. Uiteindelijk kan het leiden tot een verminderde kans op een goedbetaalde baan, een slechtere fysieke en mentale gezondheid en/of slechtere woonomstandigheden. Uiteindelijk hebben nieuwe generaties uit arme families een grotere kans om zelf ook arm te worden. Lees meer over de gevolgen van armoede en schulden in het dossier van NJI.
• Door stress en spanning kan de band tussen ouders en kinderen onder druk komen te staan. Ouders kunnen ook onzeker raken over hun rol als ouder en opvoeder. Kinderen hebben dus niet alleen last van hun eigen stress, maar ook van de stress van hun ouders. En dit verhoogt de kans op bijvoorbeeld problemen rond hechting, (psychosociale) ontwikkeling en kan leiden tot kindermishandeling.

Schaarste en impact op gedrag

• (aanstaande) Ouders met schulden of een langdurig laag inkomen ervaren stress door de ervaren (financiële) schaarste. Volgens de psychologie van de schaarste leidt dit tot beperkingen in de cognitieve vermogens en kan zelfs bij mensen die langdurig schaarste ervaren het IQ tijdelijk met een aantal punten dalen.
• Het vermogen om lange termijn beslissingen te nemen gaat achteruit en mensen zijn vooral bezig met het oplossen van de schaarste op korte termijn. Hierdoor worden vaker onverstandige beslissingen genomen. Mensen zijn soms onvoorzichtig en afwezig, doen vaker impulsieve aankopen en maken meer fouten. Het lukt hen minder goed om de financiële problemen op te lossen.
• Schaamte speelt bij mensen in armoede een grote rol. Het geeft extra stress om armoede te verbergen en dit leidt vaak tot terugtrekkend gedrag.

Minder goede gezondheid

• Armoede en gezondheid hebben een grote invloed op elkaar (zie onderstaande infographic). Mensen met geldzorgen hebben vaker een slechter ervaren gezondheid en meer lichamelijke en mentale problemen als mensen zonder geldzorgen. Het risico op chronische ziekten als diabetes neemt toe naarmate het inkomen lager is. Hetzelfde geldt voor psychische aandoeningen. Zo komen slaapproblemen, depressie en angstklachten vaker voor bij mensen met een laag inkomen en voelen zij zich vaker machteloos en hebben minder zelfvertrouwen.
• (aanstaande) Ouders met een inkomen onder de ‘lage inkomensgrens’ hebben over het algemeen een minder gezonde leefstijl: ze roken meer, hebben vaker ernstig overgewicht en bewegen te weinig. Tegelijkertijd kan een slechtere gezondheid leiden tot (meer) financiële problemen, bijvoorbeeld door veel zorgkosten of minder kunnen werken door ziekte.
• Uit angst voor de zorgkosten kunnen (aanstaande) ouders met financiële problemen een medisch specialist of bijvoorbeeld de tandarts mijden.

Armoede en Kansrijke Start: 4 handvatten

Gemeenten hebben de regierol in de aanpak van schulden en (kinder-)armoede. Vaak wordt vanuit verschillende beleidsterreinen gewerkt aan armoede en wordt daarnaast vanuit het jeugdbeleid de participatie van kinderen gestimuleerd. Niet altijd is er in gemeenten specifiek beleid gericht op kinderarmoede. Ook de focus binnen het armoedebeleid kan per gemeente verschillen, afhankelijk van de lokale problematiek en mogelijkheden.

De uitdaging ligt in het voorkomen van problematische schulden en langdurige armoede bij gezinnen en het tijdig in beeld krijgen van (aanstaande) ouders met armoede- en schuldenproblematiek om hen passend te kunnen ondersteunen. Daarbij is aandacht nodig voor het beperken/compenseren van de gevolgen van armoede en schulden en stressvermindering. Het gaat dan om financiële hulp en materiële steun, steun bij opgroeien en ouderschap, sociale steun en het versterken van de fysieke- en mentale gezondheid.

Wat kunnen coalities Kansrijke Start doen?

Armoede en schulden zijn complex en kunnen niet door één partij worden aangepakt. Daarom is er een integrale of domeinoverstijgende samenwerking nodig. Intern tussen de verschillende beleidsterreinen (Werk en Inkomen, Onderwijs, Jeugd, Huisvesting, Volksgezondheid e.d.). Extern met verschillende professionals en vrijwilligers in de gemeente of wijk. Denk aan de JGZ, huisartsen en POH, kinderdagopvang, het onderwijs, de (sociale)wijkteams, welzijn, schulddienstverlening, wijkagent of werkgevers en woningcorporaties, Thuisadministratie van Humanitas, schuldmaatjes, hulp vanuit kerken of buurtverenigingen.
Professionals in de geboorte- en jeugdgezondheidszorg zien bijna alle (toekomstige) gezinnen. Dat geeft hen de mogelijkheid om achterliggende problematiek als geld- en andere zorgen te signaleren én om de beschermende factoren in kaart te brengen. Op grond daarvan kunnen zij zelf (aanstaande) ouders ondersteunen of hen doorverwijzen naar passende ondersteuning in de gemeente of wijk.

Medisch- en sociaal domein verbinden

Een lokale coalitie Kansrijke Start waar verschillende partners uit het medisch- en het sociaal domein samenwerken, biedt kansen om ook samen te werken op het thema armoede en schulden. Zwangeren, ouders en kinderen om wie het gaat zijn dan beter in beeld en kunnen tijdig ondersteuning krijgen en deze ondersteuning kan beter op elkaar worden afgestemd.

Vaak gebeurt er al veel in een gemeente rond het thema armoede en schulden. Bijvoorbeeld op het gebied van regelingen en aanbod, samenwerking rond armoedebestrijding, een armoedepact of vroegsignalering. Kun je daar bij aansluiten of de verbinding mee leggen? En welke van deze regelingen en ondersteuning zijn er voor aanstaande (ouders) en hun kinderen?

Kijk ook andersom: voor welke problemen rond armoede en schulden of specifieke doelgroepen binnen de eerste 1000 dagen, zijn nu beperkt of geen ondersteuning beschikbaar?

1. Kennen en duiden van de problematiek

• Neem in het bespreken van de problematiek rond Kansrijke Start cijfers mee die informatie geven over risicofactoren als laag inkomen, armoede en schulden.
  • Denk daarbij aan cijfers van kinderen in uitkeringsgezinnen, huishoudens met schulden, eenoudergezinnen, gezinnen met een migrantenachtergrond en verdeling van sociaaleconomische status over de gemeente en wijken. Veel van deze cijfers zijn te vinden op waarstaatjegemeente.nl, regiobeeld.nl van het RIVM of kansenkaart.nl. Er zijn vaak ook gemeentecijfers beschikbaar van kinderen die opgroeien in armoede (vanuit armoedebeleid of de GGD/JGZ). Bespreek of er specifieke groepen zijn die extra aandacht vragen (zoals tienermoeders of gezinnen met een met een vluchtelingenachtergrond) of specifieke wijken.
  • Betrek bij het bespreken van de cijfers ook mensen uit de wijkteams en/of schulddienstverlening en vrijwilligers, bijvoorbeeld van de voedselbank of Homestart. Kijk welke partners je nog meer nodig hebt om een goed beeld te krijgen. Denk aan zelforganisaties, vluchtelingenwerk, vrijwilligers of professionals actief voor tienermoeders of jonge ouders. Bespreek met elkaar welke gegevens beschikbaar en relevant zijn en of het beeld uit de cijfers herkend wordt in de praktijk en welke aanvullingen er zijn.
  • Neem het perspectief van (aanstaande) ouders mee: met welke problemen hebben zij te maken en wat hebben zij nodig
  • Ga met (aanstaande) ouders met geldzorgen zelf in gesprek zoals in de gemeente Vaals en betrek hen bij je aanpak. Meer informatie vind je in de infosheet Samenwerken met de doelgroep.

  Praktijkvoorbeeld: De Goede Raad

  De Academische Werkplaats Jeugd Twente (AWJT) zet zich in voor de gezondheid van kinderen in armoede. In het project ‘versterking van zorg voor kinderen in armoede’ werkten onderzoekers, professionals ouders met een krappe beurs samen. Zij onderzochten wat ouders nodig hebben om hun kind gezond en gelukkig te laten opgroeien.

  Om de inbreng van ouders binnen de Werkplaats structureler te maken, is de ‘Goede Raad’ opgericht met ouders die ervaring hebben met het grootbrengen van hun kind(eren), terwijl ze te maken hebben met een smalle beurs. De Goede Raad geeft gevraagd en ongevraagd advies over bijvoorbeeld het benaderen van gezinnen en de ontwikkeling van interventies. Lees hier verder over dit project en lees de factsheet met do’s and dont’s om beter aan te sluiten bij de belevingswereld van gezinnen in armoede.

  De samenwerking met de Goede Raad, professionals en andere ouders hebben geleid tot het programma Gezonde kinderen in krappe tijden. Tijdens het programma, bestaande uit vijf bijeenkomsten, onder leiding van een ervaringsdeskundige op het gebied van armoede samen met een professional, krijgen ouders handvatten om hun kind gezond en gelukkig te laten opgroeien ondanks de armoedesituatie. Tevens is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en tips en te werken aan eigen doelen.

  • Meerdere gemeenten betrekken ervaringsdeskundigen bij de aanpak van armoede en schulden zoals in Rotterdam, Utrecht of Drenthe. Zij kunnen op basis van persoonlijke en collectieve ervaringskennis over leven in armoede of met schulden een brug slaan tussen de ‘systeem- en de leefwereld’. Kunnen professionals en ervaringsdeskundigen in een tandem met elkaar samenwerken, zodat ze elkaar versterken? Bekijk de tips uit Drenthe voor de inzet van ervaringsdeskundigheid bij armoede en sociale uitsluiting.
  • Er zijn verschillende opleidingsplekken voor ervaringsdeskundigen waar je als gemeente informatie kunt inwinnen over de mogelijkheden van ervaringsdeskundigen. Zo kun je bijvoorbeeld terecht in Groningen, Eindhoven of Amsterdam. Lees ook het kennisdossier van Movisie met informatie over ervaringsdeskundigheid.

• • Wanneer je aandacht wilt besteden aan statushouders, ga dan na of er sleutelpersonen werkzaam zijn in je gemeente/regio. Dit zijn getrainde moeders of vaders met vaak eenzelfde achtergrond als de doelgroep. Zij zijn onderdeel van de gemeenschap en hebben directe ingangen. Ze weten wat er leeft en kunnen de behoeften vertalen naar zorg en beleid. Je kunt ook contact leggen met migrantenorganisaties om na te gaan wat er bij hun achterban rond dit thema speelt.

2. Vroeg signaleren, doorverwijzen en ondersteunen

Investeren in vroegsignalering

Met de wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) wordt vroegsignalering van schulden een wettelijke taak voor de gemeente. Voor Kansrijke Start is het advies om ook in het vroegtijdig signaleren en herkennen van financiële risico’s bij (aanstaande) ouders/huishoudens te investeren. In meerdere gemeenten gebeurt dit al en is het onderwerp armoede en schulden onderdeel van gebruikte signaleringsinstrumenten of programma’s en huisbezoeken van bijvoorbeeld de JGZ of opvoedondersteuners/opvoedcoaches. Het herkennen en bespreken van geldzorgen is overigens niet altijd eenvoudig. Dit is zeker het geval als er geen zichtbare kenmerken zijn. (aanstaande) Ouders met geldzorgen zullen deze zorgen namelijk niet snel zelf aankaarten. Schaamte is daarvan vaak de reden.

Signaleren van armoede en schulden verbeteren

• Bespreek in de coalitie hoe het herkennen en bespreken van geldzorgen nu gaat en welke signalerings- of screeningsinstrumenten daarbij gebruikt worden (bijvoorbeeld armoedesignalen uit de GIZ-methodiek, de gesprekstools van Positieve gezondheid, Mind2care of de Checklist Vroegsignalering in de kraamtijd). Is hier nog extra aandacht voor nodig?
• Voeg eventueel aan de standaard screeningsinstrumenten een of meerdere specifieke vragen toe over financiële problemen. Zorg dat deze laagdrempelig zijn. Registreer de signaleren en deel ze tijdig met andere partners in de keten.
• Leg ook uit aan (aanstaande) ouders waarom gevraagd wordt naar onderwerpen zoals inkomen, geldproblemen of opleidingsniveau. Als ouders dat begrijpen, is de kans groot dat ze het minder vervelend vinden dat ernaar gevraagd wordt. Het is ook belangrijk om ouders te laten weten wat er met hun antwoorden wordt gedaan.

• Naast signaleren vraagt het bespreken van geldzorgen en de gevolgen daarvan aandacht. Hiervoor is vertrouwen tussen professionals en (aanstaande) ouders en kinderen een belangrijke voorwaarde. Het stellen van de juiste vragen en de juiste houding zijn essentieel, maar ook lastig. Bespreek met elkaar wat professionals nodig hebben om dit te kunnen. Faciliteer bijvoorbeeld een gezamenlijke training met aandacht voor signalering en gespreksvaardigheden of stress-sensitief werken. Er zijn meerdere organisaties die trainingen op dit terrein verzorgen zoals het NCJ, Pharos, Movisie of Stimulansz. Kijk ook eens bij het NJI, in het interventiepakket patiënten met schulden en de toolbox Geldenzo uit Rotterdam.

• Maak in de coalitie afspraken over het bespreken en delen van signalen en eventuele doorverwijzing. Zeker tussen partners die gelijktijdig of elkaar opvolgend betrokken zijn bij aanstaande ouders of een gezin. Respecteer hierbij de privacy van het aanstaande ouders of het gezin en vraag toestemming voor het delen van signalen. Mogelijk zijn er al netwerken of multidisciplinaire overleggen waar je bij aan kunt sluiten.
• Zorg waar nodig voor een warme overdracht. Leid (aanstaande) ouders eventueel persoonlijk toe naar de professionals waarnaar wordt doorverwezen.
• Maak gebruik van de mogelijkheden die er zijn bij verschillende partners om vooral (aanstaande) ouders en kinderen in kwetsbare situaties vaker te zien. Zoals het prenataal huisbezoek, het huisbezoek van de kraamzorg en/of extra consulten bij de verloskundige, jeugd- of huisarts, het wijkteam en vanuit informele ondersteuning (zoals Thuisadministratie van Humanitas, een schuldhulpmaatje of rond opvoeden zoals Home-start).
• In veel gemeenten zijn er afspraken met bijvoorbeeld energiebedrijven, woningcorporaties en zorgverzekeraars om mensen met schulden of zij die daar gevoelig voor zijn vroegtijdig in beeld te krijgen en te voorkomen dat inwoners in de schulden komen. Ga met de betreffende beleidsmedewerker na of dat in jullie gemeente ook zo is. Mogelijk kunnen afspraken gemaakt worden dat als het een zwangere betreft (of een ouder met jonge kinderen) er dan contact wordt gezocht met de verloskundige, JGZ of het wijkteam om te bespreken wat zij kunnen betekenen voor het gezin in de vorm van spullen of andere behoeften.

Doorverwijzen naar (informele) ondersteuning

• • Ga na welke (informele) ondersteuning er in de gemeente is voor (aanstaande) ouders om het gebied van armoede en schulden. Zorg met elkaar voor een vindbaar, duidelijk en actueel overzicht van lokale regelingen en fondsen. Veel coalities werken hiervoor aan een sociale kaart. Er bestaan er ook al veel zoals Geef armoede een gezicht uit Utrecht, de wegwijzer uit Nijmegen of uit Limburg).
  • Er zijn meerdere programma’s die in het kader van Kansrijke Start (kunnen) worden uitgevoerd waardoor extra zorg geboden kan worden aan (aanstaande) ouders en kinderen in kwetsbare situaties of die een steuntje in de rug nodig hebben. Bijvoorbeeld Nu Niet Zwanger, VoorZorg of Stevig Ouderschap of Homestart en andere vormen van steun bij opvoeden of interventies gericht op het versterken van sociale steun en het netwerk. Ga met elkaar na welke programma’s en interventies beschikbaar zijn of nog nodig zijn in jullie gemeente.
  • Belangrijke aandachtspunten bij de ondersteuning zijn de coachende vaardigheden van de professionals, aandacht voor de effecten van chronische stress voor ouders en kinderen en stressvermindering, aandacht voor de problemen op verschillende leefgebieden en voor beperkte vaardigheden als lezen, schrijven, digitale – en gezondheidsvaardigheden. Een mooi voorbeeld hierbij is de aanpak Mobility Mentoring®. Met Mobility Mentoring® werken professionals samen met inwoners (en hun gezinnen) aan een structurele verbetering van hun leefsituatie.

• Meerdere coalities ontwikkelen gezamenlijk zorgpaden of routekaarten en actualiseren deze, of breiden ze uit met nieuwe partners, zoals rond armoede en schulden. Zorgpaden bieden zorgverleners inzicht in de lokale ondersteuningsmogelijkheden, onder andere rond armoede en schuldenproblematiek. Ze bevatten relevante instanties en contactpersonen om in te schakelen. Het samen opstellen en bespreken van de zorgpaden helpt om elkaar en de mogelijkheden in de gemeente beter te leren kennen. Het kan helpen bij het maken van samenwerkingsafspraken tussen partijen. Maak gebruik van al bestaande zorgpaden in andere coalities, zoals de zorgpaden uit Groningen of de routekaart schulddienstverlening van de ketenpartners uit Arnhem.

• In een aantal gemeenten wordt onder één dak gewerkt door verloskundigen en bijvoorbeeld het wijkteam of maatschappelijk werk/wijkcoaches. Hierdoor kunnen (aanstaande) ouders snel en laagdrempelig toegeleid worden naar de juiste professional die hen verder kan helpen.

• Organiseer een bijeenkomst of ‘kennislunch’ voor coalitiepartners over het thema armoede en schulden en deel daar de belangrijkste lokale hulp en ondersteuning en maak ruimte voor het multidisciplinair bespreken van casuïstiek: wat zijn signalen, hoe kun je die bespreken en wat heb je eventueel nog nodig om dit goed te kunnen doen?

3. Bekendheid en toegankelijkheid regelingen en voorzieningen

In een gemeente zijn vaak veel regelingen en mogelijkheden voor ondersteuning van (aanstaande) ouders en hun kinderen. Maar ondanks dat er vaak veel beschikbaar is, weten mensen er veelal onvoldoende van. Dat geldt voor de (aanstaande) ouders zelf, maar ook voor vrijwilligers en professionals.

• Ga met de coalitie na welke regelingen en mogelijkheden er zijn en zorg ervoor dat professionals deze ook kennen en weten hoe die ze die kunnen benutten (zie ook zorgpaden en sociale kaart). Welzijn en het wijkteam kennen vaak de lokale hulp en ondersteuning op dit gebied.
• Er zijn meerdere landelijke fondsen die voorzieningen voor kinderen financieel mogelijk maken en acute noden in het gezin opvangen. In de handreiking Omgaan met armoede in de jeugdgezondheid staat in de bijlage (pagina 69) een. Bij de meesten kunnen professionals voorzieningen aanvragen of samenwerken met deze fondsen, zoals Jeugdfonds Sport & Cultuur, Stichting Jarige Job, Stichting Babyspullen en een Stichting Urgente Noden (SUN) bureau.

• Bij veel coalities zijn ook beleidsmedewerkers onderwijs en scholen aangesloten. Door met het basis- en voortgezet onderwijs en ook voorschoolse educatie na te gaan hoe beter in contact te komen met gezinnen die in armoede leven, kunnen gemeenten de mogelijkheden voor kinderen om mee te doen al vroeg onder de aandacht brengen van ouders. Ook bij de uitvoering van de Leerplichtwet door gemeenten liggen kansen om verbinding te maken met kinderen en ouders.

• Zorg ook bij (aanstaande) ouders voor de bekendheid en toegankelijkheid van regelingen en mogelijkheden. Dit kan bijvoorbeeld door:
  • Over de voorzieningen in lokale kranten en weekbladen, maar ook in (school)nieuwsbrieven te publiceren.
  • Rekening te houden met het taalniveau van de doelgroep (laaggeletterdheid en armoede gaan vaak hand in hand). Zorg voor begrijpelijke communicatie over regelingen en ondersteuning, in gesprekken, in schriftelijke communicatie en op websites.
    • Kijk of je aan kunt sluiten bij lopende programma’s als Digitale Inclusie, Direct Duidelijk (heldere overheidscommunicatie) of Taal voor het leven (bijvoorbeeld lesmethode Voor ’t zelfde geld: basisvaardigheden verbeteren en leren administratie op orde te krijgen).
    • Test informatie met de eindgebruikers en deel ervaringen van ouders die wel gebruik maken van de gemeentelijke voorzieningen. Lees hier meer over rekening houden met taalniveau.
  • (aanstaande) Ouders die een uitkering aanvragen te informeren over de voorzieningen voor kinderen.
  • Te faciliteren dat (aanstaande)ouders onherkenbaar voorzieningen aan kunnen vragen op een plek waar aanvragers zich op hun gemak voelen; geen speciaal loket.
  • Zoveel mogelijk drempels weg te nemen, zoals voorwaarden waaraan moet worden voldaan of ingewikkelde routes en procedures om aan te vragen.
  • Te zorgen dat ouders op weg geholpen kunnen worden en waar nodig extra ondersteund kunnen worden, bijvoorbeeld bij het invullen van formulieren of het aanvragen van regelingen en ondersteuning. In veel gemeenten is er een formulierenbrigade, hulp bij thuisadministratie of zijn er ‘maatjes’ op het gebied van schulden en financiën. Hen kun je uitnodigen bij een gesprek met (aanstaande) ouders. Help ouders met het vinden van de juiste informatie en kom er later nog eens op terug en vraag of het gelukt is.

4. Leren van elkaar en deskundigheidsbevordering

• Faciliteer onderlinge uitwisseling van kennis over armoede en schulden tussen professionals en informele ondersteuning. Laat betrokkenen hun expertise delen en laat hen leren van elkaar op het gebied van het herkennen en bespreekbaar maken van de problematiek. Wissel oplossingen uit, bespreek casuïstiek en laat mensen die gewend zijn om schulden en armoedeproblematiek te bespreken, anderen -die dit lastiger vinden-, op weg helpen.
• Besteed met meerdere gemeenten of coalities in de regio (of andere regio’s met ervaring) aandacht aan dit thema. Wat kunt je van elkaar leren? Wellicht is ook aan te sluiten bij regionale aandacht voor het thema kinderarmoede.
• Bespreek of er partners, bijvoorbeeld de JGZ of het CJG, zijn die een aanspreekpunt of aandachtfunctionaris hebben of willen hebben op dit thema. Deze professional is op de hoogte van de mogelijkheden en eventuele nieuwe ontwikkelingen omtrent armoede.
• Faciliteer een gezamenlijke training waarin bijvoorbeeld aandacht is voor gespreksvaardigheden, het aansluiten bij de behoeften van de ouders en/of stress-sensitief werken. Er zijn meerdere organisaties die trainingen op dit terrein verzorgen zoals het NCJ, Movisie of Stimulansz. Zowel Rotterdam als Groningen hebben bijvoorbeeld ingezet op het trainen van verschillende professionals en vrijwilligers op het thema armoede. De gemeente financierde de trainingen.

Nog vragen?

Heb je na het lezen van dit document nog vragen over het bouwen en versterken van lokale coalities Kansrijke Start? Neem dan gerust per mail contact op met de Pharos adviseurs via Kansrijkestart@pharos.nl.

Gezamenlijk werken we aan tijdige en passende ondersteuning voor (aanstaande) zwangeren en jonge ouders in een kwetsbare situatie en een kansrijke start voor meer kinderen.

Bronnen en referenties

[1]Er zijn verschillende definities van armoede. Het CBS spreekt niet van arme huishoudens of huishoudens die in armoede leven, maar van huishoudens met een inkomen onder de lage-inkomensgrens (inkomen tot 120% van het sociaal minimum) of van huishoudens met kans op armoede. Van armoede is sprake als het inkomen onder een bepaalde koopkrachtnorm ligt. Behalve het inkomen worden ook andere factoren meegenomen om de kans op armoede te beschrijven, zoals hoe lang een gezin van een laag inkomen leeft, de omvang van de vaste lasten en het eigen oordeel over de financiële positie.

[2] Er zijn verschillende soorten stressoren die zorgen voor een stressreactie in het lichaam. Sommige van deze reacties zijn acuut. Naast deze acute stressoren zijn er ook stressoren of omstandigheden waar mensen langdurig aan worden blootgesteld en waar men geen controle over heeft. Dit kan fysiek of emotioneel uitputtend zijn. Voorbeelden hiervan zijn armoede, discriminatie, huiselijk geweld e.d. Deze stressoren zorgen voor chronische stress.

[3] Lage-inkomensgrens: inkomen tot 120% van het sociaal minimum

[4] Alle Aziatische landen, behalve Indonesië en Japan