‘Je moet altijd checken of het begrepen is’
- Naam: Kim Verhagen-Smits.
- Leeftijd: 38.
- Werk: Waarnemend huisarts in de regio Haaglanden. Ze heeft veel ervaring met zorgmijdende en psychiatrische patiënten en patiënten met taalproblemen. Ze werkt in AHOED De Wasserij en bij Parnassia Bavo Groep.
“Ik werk in een oude volksbuurt met een heel diverse bevolking. In mijn praktijk kom ik zowel veel laaggeletterden tegen als mensen die moeite hebben met Nederlands. Hun problemen zijn vaak vergelijkbaar, maar er zijn ook grote verschillen. Iemand die geen Nederlands spreekt kan bijvoorbeeld wel hoogopgeleid zijn en instructies prima begrijpen. Bij laaggeletterdheid schakel ik graag een familielid in en, zo nodig, bij taalproblemen een tolk. Het is vooral een kwestie van het op tijd signaleren van mogelijke laaggeletterdheid of taalproblemen.”
Heeft u uw pillen wel ingenomen, en hoe vaak?
“Er zijn bepaalde dingen waar ik op let. Telkens terugkomen met dezelfde klachten kan een signaal zijn. Of niet doen wat afgesproken was, zoals een bezoek aan een laboratorium brengen of een afspraak maken voor een consult in het ziekenhuis, of sowieso niet op een afspraak verschijnen. Misschien wordt het afsprakenbriefje niet begrepen. Als ik denk dat een patiënt het niet zelf redt om een afspraak te maken, dan helpen we hem of haar daarmee. Als medicatie bij een patiënt geen effect lijkt te hebben, is dat ook een mogelijke aanwijzing. Misschien slikken ze het niet, of op een verkeerde manier. Het eerste wat ik dan vraag is: hebt u uw pillen wel ingenomen, en hoe vaak? Je moet soms goed doorvragen om achterliggende oorzaken boven tafel te krijgen.
Lees ook: ‘Die bijwerkingen stonden wel op de bijsluiter, maar die begreep ik niet’
‘Het erbij betrekken van een familielid kan heel doeltreffend zijn. Ik ging pas nog op bezoek bij een niet-westerse mevrouw die geen Nederlands of Engels sprak. Verder was er niemand aanwezig… Tja, dan kan ik helemaal niks, alleen vriendelijk knikken en een bloeddrukje meten. Het hele circus rondom medische klachten kan voor sommige mensen een
on overzichtelijke kluwen worden. Naar de dokter, bellen, verwezen worden, een specialist, formulieren, de apotheek, medicijnen… Ik snap goed als iemand daartegen opziet en het soms gewoon maar laat.’
Voor een laaggeletterde heb je meer tijd nodig.
“Laatst had ik een meisje van zestien dat telkens terugkwam met urologische klachten. Ik stuurde haar naar de uroloog. Een week later zag ik haar weer, ze was niet geweest. Ik had haar gevraagd een dagboek bij te houden en daar had ze te veel moeite mee. Dus had ze maar geen afspraak gemaakt. Jammer, want dan ben je meteen twee weken verder. Ook kreeg ik
eens een patiënt wiens schildkliermedicatie niet goed was ingesteld. Die slikte zijn middel wel netjes een keer per dag, maar had niet begrepen wat ‘op een nuchtere maag’ inhield.
“Als huisarts hebben we tien minuten per patiënt. Voor een laaggeletterde heb je meer tijd nodig. Soms duurt het meerdere consulten voor je er überhaupt achter komt. In een enkel geval moet je een nieuw, dubbel consult plannen van twintig minuten. Ik betrap mezelf er wel eens op dat ik in vakjargon praat, en dan knikken de patiënten braaf ja, ja. Maar als je dan vraagt of ze het begrepen hebben, blijkt het van niet. Bij twijfel vraag ik aan mijn patiënten of ze kunnen herhalen wat ik heb
gezegd, om te controleren of ze het snappen. Vaak zijn ze dan heel blij dat je ze zo helpt met het beter begrijpen.”
Bron: Kunt u dat even uitleggen? 2015 KNMP Medicijn Media, van KNMP ism Pharos, Stichting Lezen & Schrijven en V&VN.
Lees hier een paar andere verhalen van laaggeletterden en zorgverleners over medicijngebruik.
Lees ook Bloopers – de 7 meest voorkomende onduidelijkheden in voorlichtingsmateriaal.