Meestal komt er iemand of een organisatie met een signaal dat er meerdere kinderen uit een bepaald MOE-land gezien worden. Op school, of bij de JGZ. Vraag bij organisaties en scholen in jouw wijk:

• of zij deze kinderen ook zien;
• hoeveel het er zijn,
• of ze problemen zien bij deze kinderen of bij hun ouders.

Vraag dit ook na bij de huisarts, politie en de jeugdgezondheidszorg.

Nodig alle betrokken partijen uit voor een netwerkbijeenkomst, waar iedere partij zijn eigen kennis over deze kinderen inbrengt. Ook kun je hier afspraken maken over te nemen stappen. Probeer met zoveel mogelijk informatie het plaatje van deze kinderen compleet te maken. Hoeveel zijn er, waar wonen ze, gaan ze naar school, hoe is het met hun gezondheid? Doe daarbij geen aannames, maar check bij alle partijen wat ze zien en weten, en vraag vooral door. Als ouders geen adres willen opgeven, is dat vaak een teken dat ze illegaal wonen.

Breng in kaart wie wat al doet. Wat moet er daarnaast gebeuren en wie gaat dat doen? Hoe kom je beter in contact met deze groep?

Vorm een kerngroep uit de deelnemers aan de netwerkbijeenkomst. Deze kerngroep gaat het plan uitvoeren. De leden van de kerngroep hebben daarvoor wel het mandaat van hun organisaties nodig. Zo kunnen zij acties uitvoeren en doorpakken. Laat één persoon de coördinerende rol op zich nemen om te voorkomen dat alle partijen afzonderlijk van elkaar werken. Zorg dat in deze kerngroep de volgende partijen aanwezig zijn:

• gemeente;
• politie;
• onderwijs;
• hulpverlening (wijkteam, CJG, JGZ).

Organiseer ongeveer drie keer per jaar een grote netwerkbijeenkomst, om input te genereren voor de kerngroep. In deze grote netwerkbijeenkomst vertelt ook de kerngroep over de uitgevoerde acties. Het is heel belangrijk dat de kerngroep en de netwerkgroep verbonden blijven en informatie uitwisselen.

Ga na welke taal de kinderen spreken: zoek een professional die dezelfde taal spreekt en ook de Nederlandse situatie kent. Laat deze professionals op vaste tijdstippen langsgaan op plaatsen waar de doelgroep bijeenkomt, bijvoorbeeld een (taal)school. Met taalschool bedoelen we de locatie waar migranten hun eigen taal onderwijzen. 

Zo blijken veel Bulgaren uit een bepaalde regio te komen waar ze ook Turks spreken. Een Turks sprekende professional kan dan hulp bieden, maar moet wel eerst een vertrouwensband opbouwen met de groep. Neem daar voldoende tijd voor. Bulgaren afkomstig uit eenzelfde regio blijken veel onderlinge contacten te hebben. Maak daarvan gebruik door bijvoorbeeld een WhatsApp-groep te maken waarin mensen nuttige informatie kunnen uitwisselen.

Overweeg te stimuleren dat arbeidsmigranten zich in- (en uit-)schrijven in de Basis Registratie Personen (BRP). Zoals de gemeente Westland dit doet via werkgevers.

Poolse ouders (en vermoedelijk ook ouders uit andere MOE-landen) zijn gewend op school deskundigheid rond ontwikkeling en opvoeding te vinden. Ook zien zij de docenten als autoriteit en deskundige. Daarom is het schoolgebouw een goede locatie voor informatiebijeenkomsten. Ook taalscholen zijn daar bruikbaar voor. De school is in de ogen van Poolse ouders een neutrale plek. Zij verwachten veel van de school. Ze zijn gewend aan advisering op school.

Er zijn positieve ervaringen met het neerzetten van JGZ-medewerkers op nieuwkomersscholen. Zij zien daar ook kinderen die niet ingeschreven zijn in de BRP, en dus niet via de gemeente bekend zijn bij de JGZ. Deze kinderen worden dan eerder gezien door de JGZ, waardoor problemen bij deze kwetsbare kinderen eerder in beeld zijn. Ook werken school en JGZ goed samen. Dit verbetert de ondersteuning van kinderen en ouders. De JGZ moet hiervoor wel gefaciliteerd worden. Als de JGZ een kind ziet, moet het gelijk informeren naar het bestaan van broertjes en zusjes.

Gebruik school als ingang voor ouderondersteuning. Veel ouders willen graag beter worden voorgelicht over het Nederlandse onderwijssysteem en over ongeoorloofd verzuim.

Ook opvoeden in Nederland, vooral bij pubers, is een belangrijk thema. Hier kan de school faciliterend zijn. Zelfs met alleen een faciliterende en toehoordersrol verbeteren scholen ook de relatie met de ouders. Houd daarbij wel rekening met arbeidstijden en specifieke perioden dat ouders druk zijn, bijvoorbeeld het oogstseizoen.

Vertel ouders ook dat kinderen van migranten uit Midden- en Oost-Europa mogen deelnemen aan voor- en vroegschoolse educatieprogramma’s, net als andere kinderen met een taalachterstand. Essentieel bij deze bijeenkomsten is dat er sprake is van tweerichtingsverkeer. Nodig ouders uit om hun ervaringen en opvattingen te delen. Probeer ook analfabete ouders uit te nodigen, ook al kost dat vermoedelijk extra moeite. Voor dergelijke bijeenkomsten zijn (informele) tolken wel gewenst.

Zoek naar sleutelpersonen binnen de migrantengroep. Dit kunnen mensen zijn die bijvoorbeeld ook Engels of Duits spreken. Zij kunnen informatie met de groep delen, maar ook hun behoeften doorgeven. Een sleutelpersoon moet wel het vertrouwen van de anderen hebben. Kijk daarbij vooral breed: een (Bulgaarse) supermarkteigenaar of groenteman in de buurt kan ook goed dienen als informatiebron. Als er nog geen sleutelpersoon is, probeer ze dan op te leiden.

Als het om seksuele opvoeding gaat, heeft Nederland een opvallend liberale manier van omgaan met dit onderwerp. Dat is meestal wennen voor ouders en kinderen die ‘van elders’ komen. Bespreek met ouders hun opvattingen en zorgen. Een betrouwbare website die ouders, voorlichters en jongeren goede informatie in de eigen taal biedt is Zanzu.nl. Deze site is niet vanzelf bekend, maar biedt goede voorlichting in het Pools, Roemeens en Bulgaars.

Kijk over gemeentegrenzen. Speelt een soortgelijke problematiek ook in andere gemeenten? En wat is er landelijk bekend over deze groepen? Hiervoor kun je bijvoorbeeld terecht bij kenniscentra als KIS, Movisie en Pharos. Ook kun je kijken bij onderzoeksinstituten als het Sociaal Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor Statistiek.

Omdat het om nieuwe groepen migranten gaat, is kennis vaak nog beperkt. Daarom is het voor lokaal beleid belangrijk om die verschillende perspectieven ook lokaal in beeld te krijgen en mee te nemen. Onderzoeksresultaten over bijvoorbeeld het opvoeden van Poolse kinderen gaan niet vanzelfsprekend op voor andere groepen. Maar deze bevindingen kunnen wel een richting geven bij het in gesprek gaan met (groepen) ouders uit andere landen.