Infosheet

Bereiken en betrekken van de doelgroep: 4 bouwstenen

Om gezondheidsachterstanden te verkleinen, is het belangrijk om mensen met een lagere maatschappelijke positie of een migratieachtergrond te bereiken en betrekken. Pharos heeft op basis van kennis en ervaring vier bouwstenen ontwikkeld voor professionals en vrijwilligers die werken in de zorg, welzijn of gemeente. De bouwstenen:

bieden praktische handvatten om een interventie, activiteit of beleid te ontwikkelen waarbij je iedereen bereikt en betrekt. Juist ook de mensen met een lagere maatschappelijke positie of een migratieachtergrond.

De bouwstenen vormen geen chronologisch stappenplan, je hoeft ze niet van boven naar beneden te doorlopen. Lees meer over het bereiken en betrekken van de doelgroep.

Verkennen

Het is belangrijk scherp te bepalen wie je wil bereiken met je beleid of interventie. Welke doelgroep wil je bereiken en betrekken? Wat zijn de feiten en cijfers binnen het thema? Op wie richt je je? Een voorbeeld: Een polikliniek voor mensen met dementie ziet veel minder mensen met een migratieachtergrond dan verwacht op basis van de demografische samenstelling van de bevolking in het werkgebied. De kliniek wil hierin verandering brengen, zodat de zorg ook toegankelijk is voor deze groep mensen.

Cijfers verzamelen

Voor de start van je verkenning bestaan verschil­lende instrumenten om je inzicht te geven:

  1. Op waarstaatjegemeente.nl vind je tot op wijkniveau cijfers op allerlei terreinen zoals gezondheid, werk, inkomen en jeugd. Deze cijfers geven beleidsmakers, onderzoekers en professionals in zorg en welzijn inzicht in de mensen om wie het gaat. De cijfers kunnen je helpen bij je beleid, interventie of onderzoek en bijvoorbeeld de aandachtspunten voor preventie duidelijk maken.
  2. Op de website van de lokale GGD staan cijfers over de gezondheid van diverse groepen inwoners. Ook kun je via de Gezondheidsmonitors data opvragen. Hier vind je veel cijfers over thema’s die interessant zijn voor professionals in de zorg en welzijn, ambtenaren en andere beleidsmakers.
  3. Regionale Ondersteuningsstructuren (ROS) kunnen op verzoek cijfers en datasets aanleveren over de bevolkingssamenstelling van een gemeente of wijk.

Cijfers bespreken met samenwerkingspartners

De volgende stap in de verkenningsfase, is het bespreken van deze cijfers met je samenwerkingspartners. Wat betekenen de cijfers nu precies? En wat kunnen de achterliggende oorzaken zijn van problemen (bijvoorbeeld overgewicht)? Welke factoren spelen een rol? Vervolgens kun je met de partners inventariseren welke initiatieven andere partijen al namen om de doelgroep te bereiken en betrekken.

Voor gemeente:

  • Maak gebruik van een wijkaanpak. Samenwerkingspartners in de wijk zijn: professionals uit zorg en welzijn, buurtteam en maatschappelijk ondernemers.
  • Inventariseer bestaande en oude initiatieven om gezondheid te verbeteren.

Voor onderzoekers:

  • Bespreek de cijfers in het onderzoeksteam.

Bespreek de cijfers ook met de inwoners of patiënten zelf. Herkennen zij de cijfers? Hebben zij last van bepaalde problemen en waardoor zijn deze ontstaan? Wat zou helpen om het beter te maken? Alleen met die extra informatie kun je goed aansluiten op de doelgroep. Het is dus erg belangrijk om de cijfers te verifiëren en onderzoeken met behulp van inwoners.

Contact leggen

Als je goed weet welke groep mensen je wil bereiken, wil je met hen in contact komen. Dat gaat in het algemeen niet vanzelf: je eigen netwerk overlapt vaak niet met dat van de mensen die je wil ontmoeten en spreken.

Juiste ingang

Personen die veel aanzien hebben in een bepaalde groep of wijk, kunnen je in contact brengen met mensen in die wijk of groep. Ook kunnen zij hun expertise over de mensen met je delen. Deze spinnen in het web horen zelf bij de groep die je wilt ontmoeten of hebben vanuit hun beroep goede contacten met de mensen. Zo is het makkelijker de doelgroep te bereiken en betrekken. Je kunt denken aan:

  • Actieve wijkbewoners
  • Vrijwilligers
  • Welzijnswerkers
  • Zorgprofessionals en hun organisaties
  • Wijkagenten

Investeer in de relatie met deze personen en neem hiervoor de tijd. Zoek naar wat je kan betekenen voor deze personen. Bijvoorbeeld door een passende beloning te geven zoals een training of workshop in lijn met de activiteit. Zo krijg je een gelijkwaardige relatie.

Juiste locatie

Om in contact te komen met de mensen, is het van belang dat je op de juiste locatie bent. Voor veel mensen is een bijeenkomst in een gemeentehuis een te hoge drempel. Ze komen liever in het buurthuis om de hoek. Vraag aan samenwerkingspartners of aan vertrouwenspersonen binnen je doelgroep op welke ontmoetingsplekken mensen samenkomen. Voorbeelden van samenwerkingspartners zijn de gemeente of GGD, contacten binnen je eigen organisatie of organisaties zoals buurthuizen, kinderopvang, scholen, welzijnsorganisaties, religieuze organisaties en zelforganisaties. De wachtkamer van (de eigen) praktijk of de koffietafel bij de supermarkt kan de juiste locatie zijn. Een goede manier is ook om aan te sluiten bij lopende activiteiten. Voor de doelgroep is de drempel om daar te komen lager dan bij een speciale bijeenkomst.

Sleutelpersonen

Pharos leidt ook sleutelpersonen op. Bijvoorbeeld de Sleutelpersonen Gezondheid Statushouders. Zij hebben een brugfunctie tussen de mensen om wie het gaat, de gemeente en/of organisaties en professionals in zorg en welzijn. Voor meer informatie, lees de pagina over sleutelpersonen.

Betrekken

Vertrouwensband opbouwen en onderhouden

Als je wil samenwerken met de mensen om wie het gaat, is het belangrijk dat je een vertrouwensband opbouwt en onderhoudt. Dit is in alle bouwstenen belangrijk. Het opbouwen van een band kost tijd. Wees niet te doelgericht. Maak eerst kennis en klets wat om elkaar te leren kennen.

Het opbouwen van een vertrouwensband vraagt om de juiste houding. Werk verbindend (outreachend), wees cultuursensitief en open.

  • Werk verbindend (outreachend): Ga zelf actief naar de mensen toe om wie het gaat om het gesprek aan te gaan. Ga bijvoorbeeld de wijk of buurt in.
  • Wees cultuursensitief: Verdiep je in de culturele waarden van de doelgroep.
  • Wees open: Wees nieuwsgierig naar de ander en ga niet uit van je eigen waarden en normen.

Inventariseren wensen en behoeften

Als je een vertrouwensband hebt, kun je beter inventariseren waar de wensen en behoeften liggen van de mensen. Om die te achterhalen, is het noodzakelijk een inclusieve manier van onderzoek te doen. Inclusief onderzoek voor, door en met inwoners (citizen science) levert data op waarin ook die data van de mensen om wie het gaat zijn meegenomen.

We vertellen je hier meer over in onze infosheet inclusief onderzoek. Lees ook de artikelen: Co-creatie met migranten en laaggeletterden (TVZ, mei 2020) en De ervaringen van oudere co-onderzoekers (TVZ, mei 2020). Deze artikelen zijn geschreven door onder andere adviseurs van Pharos.

Samen prioriteiten en doelen stellen

Weet je wat er leeft bij de mensen die je wil betrekken? Dan is het belangrijk om samen met hen te kijken wat er nodig is om verbeteringen tot stand te brengen.

Betrekken bij uitwerken en uitvoeren van acties en interventies

Het is belangrijk mensen uit je doelgroep te betrekken bij het uitvoeren van acties en interventies. Een actieve vrijwilliger kan bijvoorbeeld als ambassadeur van het project langs de deuren gaan om informatie te geven in de eigen wijk. Een ander voorbeeld is het testen van interventies en communicatiematerialen. Sluit de interventie of het materiaal aan bij de mensen om wie het gaat? Bespreek op welke manier mensen zich willen inzetten voor het project en welke ondersteuning zij daarvoor nodig hebben. Als een moeder bijvoorbeeld aan een workshop of focusgroep in de bibliotheek wil meedoen, moet er opvang voor haar kind worden geregeld. Anders kan ze niet komen. Een duidelijke, afgebakende rol is ook belangrijk. Als een man altijd flyers rondbrengt, vraag dan niet of hij ook nog extra inspanningen wil doen.

Let op:

  • Het is belangrijk om samen duidelijke afspraken te maken. Wie heeft welke verantwoordelijkheden? Wat zijn de wederzijdse verwachtingen? Hoe vindt terugkoppeling plaats?
  • Het betrekken van de mensen om wie het gaat, levert meestal veel gezondheidswinst op. Maar het kan ook lastig zijn en veel tijd kosten. Het vraagt dus om een lange adem: neem de tijd en blijf investeren in het contact.

Aansluiten

Je kunt op verschillende manieren aansluiten bij de mensen die je wilt bereiken en betrekken. Gebruik hun inzichten om jouw project of de activiteit beter aan te laten sluiten. Je kunt ook aansluiten op de ideeën of initiatieven van de mensen zelf. Bied daarbij waar mogelijk ondersteuning en zorg bijvoorbeeld voor een goede locatie en middelen.

Aansluiten op behoeften

Een interventie die goed aansluit bij de mensen om wie het gaat, houdt rekening met hun wensen en behoeften. Gebruik hiervoor inzichten uit de bouwstenen Verkennen en Betrekken. Als mensen geen werk hebben en behoefte hebben aan ontmoeting, regel dan een koffietafel bij een plek dichtbij huis.

Aansluiten op culturele achtergrond en opleiding

Denk aan cultuursensitiviteit, eenvoudige taal, etc. Als iemand bijvoorbeeld diabetes heeft en geen wijs kan worden uit alle medische informatie, zoek dan naar eenvoudig voorlichtingsmateriaal (in de eigen taal).

Aansluiten bij bestaande initiatieven of activiteiten

Sluit zo veel mogelijk aan bij bestaande activiteiten als je in gesprek wil gaan. Voorbeelden zijn een koffieochtend, biljartochtend of wijkgesprekken. Op deze manier kost het de inwoners geen extra tijd of moeite ergens naartoe te gaan. Bovendien zijn zij in een vertrouwde omgeving. Ze gaan dan eerder met je in gesprek.

Kanalen

Maak de interventie bekend bij de mensen om wie het gaat. Zoek de juiste kanalen om de mensen te bereiken met je interventie: mond-tot-mondreclame, lokale media, lokale campagnes, workshops of voorlichtingsbijeenkomsten. Zoek altijd naar deze kanalen in overleg met de mensen om wie het gaat en verzin ze niet zelf.

Wat biedt Pharos?

Pharos biedt je meer informatie over het bereiken en betrekken de doelgroep, zoals mensen die leven in kwetsbare situaties.

Whitepaper: Samenwerken met de mensen om wie het gaat

Handreiking: Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen - Wat maakt het verschil?

Ervaringsverhalen van inwoners

Podcasts: inspirerende voorbeelden uit het FNO-programma Gezonde Toekomst Dichtbij

Infosheet: Inclusief onderzoek

Bekijk de infosheet ‘Inclusief onderzoek’.

Handreiking: Inwoners in de hoofdrol

Lees de handreiking ‘Inwoners in de hoofdrol’.

Checklist voor gemeenten om inwoners te bereiken en betrekken

Goede voorbeelden uit diverse gemeenten

Bekijk de goede voorbeelden van bereiken en betrekken uit diverse gemeenten, zoals de voorbeelden uit 2019:

  • Broedplaats Gooise meren – een verzameling buurtinitiatieven die samen met de bewoners tot ontwikkeling is gekomen.
  • Woonvormen statushouders Amsterdam – Amsterdamse woonproject SET waar jonge statushouders de verbinding met de buurt kunnen zoeken en waar buurtbewoners en hulpverleners op bezoek komen.

Bekijk ook de video: Inwoners vertellen zelf wat ze nodig hebben om actief mee te kunnen doen

Preventie: 16 handvatten en succesfactoren voor effectief beleid

Lees meer over preventie: 16 handvatten en succesfactoren voor effectief beleid. Hierin vind je meer informatie over preventie, en middelen om zelf aan de slag te gaan met preventie binnen gemeenten.

Meer informatie

Wil je meer weten over het bereiken en betrekken van de doelgroep? Lees dan hieronder verder.

 

Bereiken en Betrekken

Om gezondheidsverschillen te verkleinen, is het essentieel om mensen met een lagere sociaaleconomische positie en/of een migratieachtergrond te bereiken en betrekken. Lees meer op onze themapagina over Bereiken en betrekken.

Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden

Bijna dagelijks krijg je in de praktijk te maken met laaggeletterden en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Zij hebben moeite om informatie over ziekte en gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en toe te passen. Lees meer op onze themapagina over Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.

Naar boven