Veerkracht versterken door dagelijks het verschil te maken
Een veilige school
Als leerlingen binnen het gezin adequate verzorging krijgen en ondersteuning krijgen neemt hun veerkracht toe. De draagkracht wordt groter als kinderen behalve van ouders en familie ook steun ervaren op andere plaatsen, zoals op school. Naar school gaan heeft een beschermende invloed, mits leerlingen zich er veilig en geaccepteerd voelen. De acceptatie van godsdienst, ‘vertrouwd’ voedsel eten en de moedertaal mogen gebruiken zijn belangrijk, het verzacht de heimwee.
Risico op sociaal-emotionele problemen
Een deel van de nieuwkomers vormt, zeker de eerste jaren na aankomst, een kwetsbare groep. Meer dan andere kinderen in Nederland lopen zij het risico op sociaal-emotionele problemen en verminderd welzijn. Er komt veel en veel tegelijk op hen af. Nieuwkomersleerlingen, vooral degenen met een vluchtachtergrond, hebben vaak ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt. Zij kunnen stressreacties laten zien of last hebben van traumaklachten. Soms merk je niets.
Geen behandelaar
Veel nieuwkomers zijn leergierig, veerkrachtig en optimistisch. Toch is voor deze leerlingen specifieke aandacht nodig, voor het verwerken van de stress van de migratie en de nare gebeurtenissen die met name de vluchtelingenkinderen meegemaakt kunnen hebben.
Aandacht voor welbevinden bij nieuwkomersleerlingen vraagt niet van jou dat je een ‘behandelaar’ bent. Het gaat om kleine maar belangrijke dingen die je, in jouw rol als leraar, de hele dag door doet. Het zijn geen ‘kunstjes’ en er is geen standaard menu van aanbevelingen of een speciaal programma dat je eens per week invoegt. Het gaat om een balans tussen het vergroten van je kennis, het gebruik maken van je ervaring en het luisteren naar je intuïtie. Veel van de dingen die je al lang doet voor alle leerlingen en die goed zijn voor hen, zoals het oprecht aandacht geven en betrouwbaar zijn, zijn essentieel voor nieuwkomersleerlingen.
Kijken achter het gedrag
Belangrijk is om als leraar goed op de hoogte te zijn van gedrag en van de ‘functie van gedrag’. De functie van gedrag is iets verkrijgen (aandacht, prikkels, status, controle) of iets vermijden (aandacht, prikkels, werk, pijn). Als je je bewust bent van wat er achter het gedrag van een leerling kan schuilen, zal je reactie ook anders zijn. Het is ook belangrijk om te kijken wat het gedrag van een leerling jou als leraar doet en hoe je de relatie tussen jou en de leerling ervaart.
Persoonlijke verhaal van de leerling
Kinderen en jongeren willen over het algemeen niet graag als ‘bijzonder’ gezien worden. Dat geldt ook voor nieuwkomers. Ze willen ‘normaal’ zijn en ‘gewoon’ naar school gaan. Maar in vergelijking met in Nederland geboren jeugd hebben zij vaak een aantal ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt die hun ontwikkeling beïnvloedt. Hoewel jonge nieuwkomers veel sneller dan volwassenen een nieuw leven opbouwen, is aandacht voor het ingrijpende psychologische proces van de migratie belangrijk. Op school willen alle kinderen als persoon gezien worden. Ze willen dat docenten interesse tonen in hun persoonlijke achtergronden. Dat geldt ook voor nieuwkomers. Naast het cognitief uitdagen van de leerling is dus ook belangrijk als het persoonlijke verhaal een plaats krijgt in de klas.
Tips voor een goede sociaal-emotionele begeleiding
- Wijs voor de eerste periode een ‘maatje’ in de klas aan.
- Preventie van pesten en discriminatie is voor deze kinderen, die in het verleden vaak veel onveiligheid mee hebben gemaakt, extra belangrijk.
- Samenwerken met de jeugdgezondheidszorg is belangrijk. Sommige jeugdverpleegkundigen en -artsen hebben een spreekuur-ruimte op nieuwkomerscholen. Anderen gaan de eerste keer op huisbezoek.
- Gezinnen met een vluchtelingenstatus worden vaak begeleid door een vrijwilliger van VluchtelingenWerk. Deze vrijwilliger ondersteunt hen bij het wegwijs maken in Nederland. Ga na of deze vrijwilliger ook tussenpersoon wil/kan/mag zijn en bijvoorbeeld meekomt bij een oudergesprek.
- Samenwerking met andere lokale partners, zoals sociale wijkteams en organisaties die ouders ondersteunen bij het opvoeden van hun kinderen, maakt het gemakkelijker om door te verwijzen.
- Op het terrein van gezondheid ondersteunt de lokale GGD scholen vaak. Soms is er expertise in huis over de gezondheid van vluchtelingenkinderen en/of kinderen van arbeidsmigranten. Ook helpt de GGD scholen de Gezonde School-aanpak in te zetten. Zie: gezondeschool.nl.
Meer informatie
PO/VO/ISK: https://www.augeo.nl/vluchtelingenkinderen
PO: https://www.lowan.nl/po/lesmateriaal/de-vreedzame-school-voor-nieuwkomers/