Uitdagingen voor de komende 10 jaar vragen om inclusiviteit

De dubbele vergijzing en ontgroening in Nederland zetten de houdbaarheid van de zorg voor ouderen binnen 10 jaar onder druk. Hiernaast is deze vergrijzing ook gekleurd. Er komt een steeds grotere en meer diverse vraag naar (ouderen)zorg en steeds minder mensen die deze zorg ook daadwerkelijk kunnen geven.

Ouderen maken veel gebruik van spoedzorg. In een deel van de gevallen is dit terecht. Toch zijn er ook veel ouderen die ten onrechte op de spoedeisende hulp terecht komen. Zij zouden eigenlijk meer gebaat zijn bij andere vormen van zorg en ondersteuning. Hiervoor is het belangrijk inzicht te hebben in de beweegredenen van ouderen om (onnodig) gebruik te maken van spoedzorg.

In dit document volgt een korte literatuurverkenning.

Met een gezondere leefstijl en gezondere leefomgeving is dertig procent van de dementiegevallen te voorkomen. Goed preventiebeleid vraagt ook om kundige professionals, die weten hoe ze hulp en ondersteuning bieden aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Persoonsgericht en integraal gericht werken is hierbij essentieel.

In deze notitie staan de adviezen voor preventie van dementie op een rij.

We krijgen meer ouderen met meer diversiteit. Maar hoe zorg je ervoor dat je de woonvoorzieningen, zorg en ondersteuning voor deze ouderen zo goed mogelijk regelt? Je leest er meer over in deze infosheet.

In deze publicatie beschrijven we twee succesvolle projecten van gemeenten om beter voor oudere migranten te kunnen zorgen. Daar kunnen gemeenten inspiratie uit halen om de zorg in hun eigen regio goed aan te passen op de behoeften van ouderen met een migratieachtergrond en hun mantelzorgers.

We hebben begrijpelijke video’s gemaakt over ramadan in coronatijd. Het zijn herkenbare, echte verhalen van gewone mensen. Verhalen in de eigen talen. Daarin vertellen mantelzorgers, artsen en ouderen positief over ramadan tijdens corona. En hoe zij het aanpakken. De filmpjes maakten we in het Berbers, Turks en Marokkaans-Arabisch (ondertiteld in het klassiek-Arabisch).

In deze handreiking lees je hoe je eenzaamheidsinterventies effectiever maakt voor ouderen met weinig inkomen, een lage opleiding en/of een migratieachtergrond. We lichten zes werkzame elementen uit die dit mogelijk maken. Deze publicatie is voor ontwikkelaars van eenzaamheidsinterventies. Ook beleidmakers en professionals die de eenzaamheidsinterventies uitvoeren, biedt deze publicatie bruikbare inzichten.

Onderzoeker Saloua Berdai-Chaouni legt op Sociaal.net uit waarom oudere migranten minder gebruik maken van langdurige zorg: ‘Dat komt omdat in hun cultuur anders wordt omgesprongen met zorg voor ouderen’, wordt vaak als verklaring opgeworpen. Nochtans is er steeds meer bewijs dat dit veel te kort door de bocht is. Onderzoek na onderzoek bevestigt dat ouderen met migratieroots wel degelijk zorgnoden hebben en professionele zorg willen gebruiken maar dat het aanbod niet op die noden aansluit.” (Opinie, Sociaal.net, 19 april 2021) In de masterclass vertelt zij meer. In de masterclass zien we ook het spiegelgesprek door Fatos Ipek-Demir met ouderen, een oud-professional en een mantelzorger vanuit De Schildershoek.

Bekijk de masterclass hier.

In Zwolle is een uniek netwerk van bestuurders van zorgorganisaties tot stand gekomen. Patrick van Tricht, senior beleidsadviseur in Zwolle, maakte coördinatie van het netwerk mogelijk. Coördinatie ligt in handen van Diana Codfried. In dit interview vertellen zij over het succes van dit netwerk.

In samenwerking met mantelzorgers en voorlichters hebben we deze video’s ontwikkeld om kort uitleg te geven over dementie én wat je kunt doen als je te maken hebt met dementie in tijden van corona. De video’s zijn beschikbaar in vijf talen; Surinaams, Marokkaans-Arabisch, Berbers, Nederlands en Turks.

Alle mensen zijn meer dan hun ziekte. Ook oudere migranten met dementie. De komende jaren wordt een flinke stijging verwacht van het aantal migrantenouderen met dementie. Om goede dementiezorg en ondersteuning te kunnen bieden, is het belangrijk te weten waar behoefte aan is en wat de eventuele problemen zijn. Wie kan dit beter vertellen dan oudere migranten en hun mantelzorgers zelf?

In deze publicatie zijn 10 levensverhalen opgetekend van mantelzorgers van patiënten met wortels in Turkije, Marokko, Iran en Suriname. Voor de geheugenpoli van het OLVG in Amsterdam Nieuw-West en voor Pharos is dementie bij migranten een speerpunt. Ook is dit onderwerp verder is gaan leven in de leerstoel van Anne-Mei The. Op dit moment worden er Social Trials gehouden waarin juist ook naar migranten en hun mantelzorgers wordt gekeken. Het is tijd voor een gezamenlijke publicatie.

Levensverhalen en gesprekken met professionals vormen de basis, aangevuld met onze kennis en expertise. Hiermee streven we naar meer bekendheid over dementie onder de eerstegeneratie migranten in Nederland, met het doel om bij te dragen aan het inhalen van de achterstand in dementiezorg en -ondersteuning aan oudere migranten.”

In deze animaties leggen we laagdrempelig uit wat de tekenen van dementie zijn. En dat je naar de huisarts kunt als je last hebt van zulke klachten. We maakten deze animaties voor huisartsenpraktijken en apotheken. Zij kunnen de video’s in hun wachtkamers laten zien. Met de video’s willen we er voor zorgen dat mensen dementie leren te herkennen. Ook in de niet-pluis fase. Zo krijgen ouderen en mantelzorgers op tijd de ondersteuning die ze nodig hebben.

We maakten een laagdrempelig, makkelijk te begrijpen beeldverhaal over Yasmina. Zij gaat met haar man en zoon naar de geheugenpoli. In het beeldverhaal laten we zien wat daar aan onderzoeken gebeurt, en dat er niets is waar Yasmina zich zorgen om hoeft te maken.

In de casus “het echtpaar Demir” vertellen we hoe mevrouw Demir bij de huisarts binnenkomt met klachten over haar diabetes. Haar dochter komt met haar mee. We leggen uit hoe de huisarts het gesprek aanpakt, wanneer ze vermoedt dat mevrouw Demir last heeft van klachten die lijken op dementie. En hoe ze de behandeling verder aanpakt. Deze casus, met bijbehorende werkvormen, is goed te gebruiken voor trainingsdoeleinden. Bijvoorbeeld voor zorgverleners die werken in de eerste lijn.

Deze podcast gaat over Saziye, haar dochter Esra en de zorgverleners die hen helpen. In de podcasts komen zorgverleners aan het woord die al werken met ouderen met een migratieachtergrond en hun mantelzorgers. Zij vertellen over hoe zij het aanpakken. Zo geeft de podcast andere zorgverleners handvatten waarmee zij nóg beter kunnen zorgen voor oudere, niet-westerse migranten met dementie en hun mantelzorgers.

Werk je in het dementieveld en wil je meer weten over migranten en dementie? Ben je benieuwd naar actuele handvatten en tools van Pharos ter ondersteuning van oudere migranten en hun mantelzorgers – vooral nu tijdens corona? Onze experts Carolien Smits, Jennifer van den Broeke en Roshnie Kolste vertellen je tijdens deze webinar meer over vroegsignalering, diagnostiek en mantelzorg voor oudere migranten met dementie.

Hoe herken je de zorgvraag bij migrantenouderen met dementie? In Nederland hebben we een vraaggericht zorgstelsel. Dit betekent dat mensen die zorg nodig hebben hun zorgvraag moeten stellen aan zorgaanbieders, zoals de huisarts. Onder de cliënten zijn ook migrantenouderen met dementie. Zij stellen niet altijd (de juiste) zorgvraag. Daarom is het belangrijk dat jij als zorgprofessional een zorgvraag ook bij deze groep leert te herkennen. In deze infosheet vertellen we je hoe je dit als zorgprofessional kunt doen.

Trainer en adviseur Kaveh Bouteh gaat in op knelpunten die hulpverleners en (familieleden van) mensen met dementie met een migratieachtergrond, in de praktijk tegenkomen. In vijf video’s krijg je een indruk van deze knelpunten. Ook geeft Kaveh advies over hoe deze knelpunten aan te pakken.

In twee uur tijd voeren we in dit mini-symposium het gesprek over dementie bij migranten en het lokale dementieaanbod. Zo weet je wie zich inzetten voor oudere migranten en hun mantelzorgers. Vanuit Pharos helpen we je om samen met lokale partners een inspirerende bijeenkomst te organiseren.

Wil je migranten met dementie beter bereiken? Pharos kan voor gemeenten of zorg- en welzijnsorganisaties een training ‘’Sleutelpersonen Dementie’’ organiseren. De training leidt mensen uit de verschillende migrantengemeenschappen op tot sleutelpersoon. Sleutelpersonen kunnen voorlichting geven, bruggen vormen, bemiddelen en voor de gemeente of organisatie verkennen. Zo kunnen gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties beter in contact komen met ouderen en mantelzorgers met een migratieachtergrond.

Het praktijkverbeterprogramma Dementiezorg voor Elkaar, waar Pharos onderdeel van uitmaakt, zal dit jaar alle kennis rond zorg en ondersteuning die in de afgelopen vier jaar is opgehaald beschikbaar houden. Ook wordt een reeks webinars geboden. In de webinars is ook aandacht voor migranten met dementie.

Dementie onder oudere migranten vraagt om extra aandacht, omdat de symptomen van dementie vaak niet goed worden herkend en dementieaanbod nog niet goed aansluit bij wensen en behoeften. Onder oudere migranten zijn dementie en het dementieaanbod onvoldoende bekend. De publicatie ”Integrale zorg en ondersteuning voor migranten met dementie” van Dementiezorg voor Elkaar waar Pharos onderdeel van is, geeft handvatten voor management en beleid op persoonsgerichte en integrale dementiezorg en –ondersteuning aan oudere migranten en hun mantelzorgers.

Deze checklist is begrijpelijk voor alle mantelzorgers. Ook voor mantelzorgers met beperkte gezondheidsvaardigheden of die laaggeletterd zijn. Met de tips in de bijbehorende folder kun je als huisarts, praktijkondersteuner of casemanager het gesprek aangaan met de mantelzorger.

Met de vragen op deze gesprekslijst kun je in gesprek gaan met de mantelzorger(s) van mensen met dementie. De lijst is gemaakt voor verzorgenden en verpleegkundigen. Maar ook POH’ers en casemanagers kunnen de gesprekslijst meenemen in hun consult. Verder hebben we een training ontwikkeld, waar je deze gesprekslijst leert gebruiken.

Binnen het onderzoek “Coronatijden: Impact van sociale isolatie op kwetsbare groepen” onderzoeken we effecten op mantelzorgers van migranten met dementie. In dit nieuwsbericht vertellen we je meer over de uitkomsten van ons deelonderzoek “De ervaringen van mantelzorgers met een migratie-achtergrond die zorgen voor naasten met dementie”. Het nieuwsbericht van de UvA over de eindresultaten van het gehele onderzoek lees je hier.