Vitaal ouder worden voor iedereen

De gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleide ouderen worden groter. De groei in deze gezondheidsverschillen kunnen we stoppen. Dat doen we door alle ouderen dezelfde kansen te geven op een goede gezondheid. Ook kwetsbare ouderen met beperkte gezondheidsvaardigheden, minder gunstige leefomstandigheden en/of een migratieachtergrond. Op deze pagina vind je meer informatie over zorg en ondersteuning bij gezond oud worden, speciaal voor deze ouderen en hun mantelzorgers. Deze informatie helpt hen om gezond te worden én te blijven. Ook vind je hier praktisch advies over het bieden van passende zorg en ondersteuning. Zo kunnen we de gezondheidsverschillen samen verkleinen.

Situatie, feiten en cijfers

Het is opvallend dat de levensverwachting van hoogopgeleide ouderen toeneemt, terwijl die van laagopgeleide ouderen gelijk blijft.

Er zijn steeds meer ouderen. Daarom stijgt het aantal mensen met chronische aandoeningen. Als je ouder wordt, wordt de kans dat je een chronische aandoening krijgt ook groter. Zo zijn er straks meer mensen met aandoeningen zoals dementie, kanker en hart- en vaatziekten. Deze aandoeningen komen vaak tegelijkertijd voor. En dat is een probleem. Helemaal voor laagopgeleide ouderen, die vaak minder of niet zelfredzaam zijn.

445.000

Naar schatting bereiken in 2025 zo’n 445.000 migranten de leeftijd van 65 jaar en ouder

1:3

In 2030 is één op de drie 65+’ers in de vier grote steden migrant

Migranten

Onder de groep laagopgeleide ouderen bevindt zich een groeiende groep oudere migranten. Naar schatting bereiken in 2025 zo’n 445.000 migranten de leeftijd van 65 jaar en ouder. En in 2030 is één op de drie 65+’ers in de vier grote steden migrant. Migranten hebben 3 keer zo vaak hart- en vaatziekten. Ook diabetes komt vaker voor bij Turks- en Marokkaans-Nederlandse ouderen dan bij autochtone ouderen. Zo lijdt 28% van de Turks-Nederlandse ouderen en 31% van de Marokkaans-Nederlandse ouderen aan diabetes. Vergeleken met 10% van de autochtone ouderen. Verder komt dementie 3 tot 4 keer vaker voor bij migrantenouderen. Tot slot lijkt eenzaamheid vaker voor te komen onder oudere migranten – maar meer onderzoek is nodig.

Mantelzorg

Er is te weinig zorg- en welzijnsaanbod, dat past bij de behoeften van oudere migranten en hun mantelzorgers. Nu meer migranten oud en hulpbehoevend worden, laten meer mantelzorgers, vooral mantelzorgende kinderen, van zich horen. De woonoplossingen, zorg en ondersteuning passen niet bij de vragen van hun ouders. Nu er minder mantelzorgers en professionals in zorg en welzijn werken, wordt het steeds lastiger om de zorg beter te organiseren. Meer hierover lees je in onze infosheet “Flatten the Curve in zorggebruik ouderen”.

Wat doet Pharos?

Pharos helpt je om de juiste zorg en ondersteuning te bieden aan ouderen met een lage sociaaleconomische status en/of migratieachtergrond. Zo helpen we professionals en organisaties bijvoorbeeld om passende vormen van zorg, wonen en ondersteuning in de wijk te kunnen bieden. Vormen die passen bij de leefwereld en mogelijkheden van deze ouderen en hun mantelzorgers.

Om dat te bereiken, maken we hulpmiddelen en materialen die (zorg- en welzijns)professionals, mensen die interventies ontwikkelen en gemeenten ondersteunen. We maken deze materialen op basis van wetenschappelijke kennis en praktijkervaringen. Natuurlijk werken we hiervoor vaak samen met eindgebruikers.

Op deze pagina vind je middelen die je helpen om inclusieve ouderenzorg- en ondersteuning te kunnen bieden. Zo lees je hier bijvoorbeeld meer over het zorgen voor ouderen met een migratieachtergrond. In brede zin, maar ook als zij lijden aan dementie. Ook hebben we aandacht voor het werken met de mantelzorgers van deze ouderen. Zo helpen we je te werken aan persoonsgerichte zorg en ondersteuning voor alle ouderen – ook ouderen met een migratieachtergrond. Zodat ook zij gezond oud worden.

Zorgen voor ouderen in kwetsbare situaties

Ouderen met een lage sociaaleconomische status en/of een migratieachtergrond weten vaak niet dat ze (professionele) zorg kunnen krijgen, en welk aanbod er precies is. Veel professionele zorg past namelijk niet bij hun behoeften. Ook vinden deze ouderen het lastig om zelf ondersteuning en zorg te regelen. Dat kan bijvoorbeeld komen omdat ze de moeilijke informatiefolders niet begrijpen. Of omdat activiteiten te duur voor hen zijn.

Oudere migranten begrijpen de Nederlandse taal vaak minder goed, of helemaal niet. Bij Pharos zien we dat zorgprofessionals juist graag goede zorg en ondersteuning willen bieden voor álle ouderen. Ook als ze een lage sociaaleconomische status of een migratieachtergrond hebben. Maar vaak weten zorgprofessionals helaas niet hoe ze dat moeten doen. Hoe bereik je deze oudere migranten met informatie? Hoe voer je een goed gesprek? En hoe maak je persoonsgerichte zorg mogelijk? De middelen hieronder helpen je daarbij.

Webinar Gezondheidsverschillen onder ouderen aanpakken; juist nu! 2022 (Voor beleidsmakers)

Welke gezondheidsverschillen zijn er tussen verschillende groepen ouderen? Hoe komen gezondheidsverschillen überhaupt tot stand? En wat zijn ingrediënten voor lokaal beleid om gezondheidsverschillen te verkleinen? Hier zijn we tijdens ons webinar van november 2022 dieper op ingegaan. Kijk het webinar terug.

Uitdagingen voor de komende 10 jaar vragen om inclusiviteit

Uitdagingen voor de komende 10 jaar vragen om inclusiviteit

De dubbele vergijzing en ontgroening in Nederland zetten de houdbaarheid van de zorg voor ouderen binnen 10 jaar onder druk. Hiernaast is deze vergrijzing ook gekleurd. Er komt een steeds grotere en meer diverse vraag naar (ouderen)zorg en steeds minder mensen die deze zorg ook daadwerkelijk kunnen geven.

Ouderen en het gebruik van spoedzorg

Ouderen maken veel gebruik van spoedzorg. In een deel van de gevallen is dit terecht. Toch zijn er ook veel ouderen die onterecht op de spoedeisende hulp terechtkomen. Zij zouden eigenlijk meer gebaat zijn bij andere vormen van zorg en ondersteuning. Hiervoor is het belangrijk inzicht te hebben in de beweegredenen van ouderen om (onnodig) gebruik te maken van spoedzorg.

In dit document volgt een korte literatuurverkenning.

Notitie preventie van dementie

Met een gezondere leefstijl en gezondere leefomgeving is 30% van de dementiegevallen te voorkomen. Goed preventiebeleid vraagt ook om kundige professionals, die weten hoe ze hulp en ondersteuning bieden aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Persoonsgericht en integraal gericht werken is hierbij essentieel om gezond oud te worden.

In deze notitie staan de adviezen voor preventie van dementie op een rij.

Infosheet "Flatten the curve in zorggebruik ouderen"

We krijgen meer ouderen met meer diversiteit. Maar hoe zorg je ervoor dat je de woonvoorzieningen, zorg en ondersteuning voor deze ouderen zo goed mogelijk regelt? Je leest er meer over in deze infosheet.

Publicatie "Wie zorgt voor oudere migranten? De rol van mantelzorgers, sleutelfiguren, professionals en gemeenten zelf."

In deze publicatie beschrijven we twee succesvolle projecten van gemeenten om beter voor oudere migranten te kunnen zorgen. Daar kunnen gemeenten inspiratie uit halen om de zorg in hun eigen regio goed aan te passen op de behoeften van ouderen met een migratieachtergrond en hun mantelzorgers.

Video's "Ramadan en Corona"

We hebben begrijpelijke video’s gemaakt over ramadan in coronatijd. Het zijn herkenbare, echte verhalen van gewone mensen. Verhalen in de eigen talen. Daarin vertellen mantelzorgers, artsen en ouderen positief over ramadan tijdens corona. En hoe zij het aanpakken. De video’s maakten we in het Berbers, Turks en Marokkaans-Arabisch (ondertiteld in het klassiek-Arabisch).

Handreiking: Eenzaamheidsinterventies

In deze handreiking lees je hoe je eenzaamheidsinterventies effectiever maakt voor ouderen met weinig inkomen, een lage opleiding en/of een migratieachtergrond. We lichten zes werkzame elementen uit die dit mogelijk maken. Deze publicatie is voor ontwikkelaars van eenzaamheidsinterventies. Ook beleidmakers en professionals die de eenzaamheidsinterventies uitvoeren, biedt deze publicatie bruikbare inzichten in gezond oud worden.

Masterclass: ‘Wordt er in 'hun' cultuur anders omgegaan met zorg?’

Onderzoeker Saloua Berdai-Chaouni legt op Sociaal.net uit waarom oudere migranten minder gebruik maken van langdurige zorg: “Dat komt omdat in hun cultuur anders wordt omgesprongen met zorg voor ouderen’, wordt vaak als verklaring opgeworpen. Nochtans is er steeds meer bewijs dat dit veel te kort door de bocht is. Onderzoek na onderzoek bevestigt dat ouderen met migratieroots wel degelijk zorgnoden hebben en professionele zorg willen gebruiken maar dat het aanbod niet op die noden aansluit.” (Opinie, Sociaal.net, 19 april 2021) In de masterclass vertelt zij meer. In de masterclass zien we ook het spiegelgesprek door Fatos Ipek-Demir met ouderen, een oud-professional en een mantelzorger vanuit De Schildershoek.

Bekijk de masterclass hier.

Praktijkvoorbeeld - Bestuurdersnetwerk in Zwolle

In Zwolle is een uniek netwerk van bestuurders van zorgorganisaties tot stand gekomen. Patrick van Tricht, senior beleidsadviseur in Zwolle, maakte coördinatie van het netwerk mogelijk. Coördinatie ligt in handen van Diana Codfried. In dit interview vertellen zij over het succes van dit netwerk.

Dementie bij ouderen met een migratieachtergrond

Een grote groep migranten wordt snel ouder. Zo komt dementie drie tot vier keer vaker voor bij migrantenouderen. Toch blijkt dementie voor veel migranten en mantelzorgers van bijvoorbeeld Turkse, Chinese of Marokkaanse afkomst, een relatief onbekende ziekte. Ouderen met een migratieachtergrond hebben wel klachten die lijken op dementie. Maar vaak gaan ze niet met die klachten naar de huisarts. Bijvoorbeeld omdat ze de symptomen zien als ‘normale’ ouderdomsklachten.

Ook hulpverleners zoals huisartsen, blijken de symptomen van dementie niet altijd te herkennen bij oudere migranten. Zo valt het bijvoorbeeld niet op als een patiënt niet op de woorden kan komen, omdat diegene altijd al moeite had met de Nederlandse taal. Hoewel dementie vaker voor komt bij ouderen met een migratieachtergrond, krijgen zij toch vaak niet de diagnose dementie. Terwijl ze wél aan deze ziekte lijden. De hulpmiddelen hieronder kunnen helpen om de diagnose dementie te stellen, en de patiënt en mantelzorgers goed te helpen. Zo kunnen meer mensen gezond oud worden.

Migranten en dementie – Verhalen uit Amsterdam Nieuw-West

Alle mensen zijn meer dan hun ziekte. Ook oudere migranten met dementie. De komende jaren wordt een flinke stijging verwacht van het aantal migrantenouderen met dementie. Om goede dementiezorg en ondersteuning te kunnen bieden, is het belangrijk te weten waar behoefte aan is en wat de eventuele problemen zijn. Wie kan dit beter vertellen dan oudere migranten en hun mantelzorgers zelf?

Levensverhalen

In deze publicatie zijn 10 levensverhalen opgetekend van mantelzorgers van patiënten met wortels in Turkije, Marokko, Iran en Suriname. Voor de geheugenpoli van het OLVG in Amsterdam Nieuw-West en voor Pharos is dementie bij migranten een speerpunt. Ook is dit onderwerp verder is gaan leven in de leerstoel van Anne-Mei The. Op dit moment worden er Social Trials gehouden waarin juist ook naar migranten en hun mantelzorgers wordt gekeken. Het is tijd voor een gezamenlijke publicatie.

Levensverhalen en gesprekken met professionals vormen de basis, aangevuld met onze kennis en expertise. Hiermee streven we naar meer bekendheid over dementie onder de eerstegeneratie migranten in Nederland, met het doel om bij te dragen aan het inhalen van de achterstand in dementiezorg en -ondersteuning aan oudere migranten.”

Wachtkameranimaties over dementie

In deze animaties leggen we laagdrempelig uit wat de tekenen van dementie zijn. En dat je naar de huisarts kunt als je last hebt van zulke klachten. We maakten deze animaties voor huisartsenpraktijken en apotheken. Zij kunnen de video’s in hun wachtkamers laten zien. Met de video’s willen we er voor zorgen dat mensen dementie leren te herkennen. Ook in de niet-pluis fase. Zo krijgen ouderen en mantelzorgers op tijd de ondersteuning die ze nodig hebben.

Beeldverhaal "Heeft Yasmina dementie of niet?"

We maakten een laagdrempelig, makkelijk te begrijpen beeldverhaal over Yasmina. Zij gaat met haar man en zoon naar de geheugenpoli. In het beeldverhaal laten we zien wat daar aan onderzoeken gebeurt, en dat er niets is waar Yasmina zich zorgen om hoeft te maken.

Casus "Het echtpaar Demir"

In de casus “het echtpaar Demir” vertellen we hoe mevrouw Demir bij de huisarts binnenkomt met klachten over haar diabetes. Haar dochter komt met haar mee. We leggen uit hoe de huisarts het gesprek aanpakt, wanneer ze vermoedt dat mevrouw Demir last heeft van klachten die lijken op dementie. En hoe ze de behandeling verder aanpakt. Deze casus, met bijbehorende werkvormen, is goed te gebruiken voor trainingsdoeleinden. Bijvoorbeeld voor zorgverleners die werken in de eerste lijn.

Podcast "Saziye is vergeetachtig. Hoe kun jij helpen?"

Deze podcast gaat over Saziye, haar dochter Esra en de zorgverleners die hen helpen. In de podcasts komen zorgverleners aan het woord die al werken met ouderen met een migratieachtergrond en hun mantelzorgers. Zij vertellen over hoe zij het aanpakken. Zo geeft de podcast andere zorgverleners handvatten waarmee zij nóg beter kunnen zorgen voor oudere, niet-westerse migranten met dementie en hun mantelzorgers. Zo kunnen ook zij gezond oud worden.

Webinar: Oudere migranten met dementie: het gesprek in 2020

Werk je in het dementieveld en wil je meer weten over migranten en dementie? Ben je benieuwd naar actuele handvatten en tools van Pharos ter ondersteuning van oudere migranten en hun mantelzorgers – vooral nu tijdens corona? Onze experts Carolien Smits, Jennifer van den Broeke en Roshnie Kolste vertellen je tijdens dit webinar meer over vroegsignalering, diagnostiek en mantelzorg voor oudere migranten met dementie.

Infosheet "Vraaggericht werken met migrantenouderen met dementie"

Hoe herken je de zorgvraag bij migrantenouderen met dementie? In Nederland hebben we een vraaggericht zorgstelsel. Dit betekent dat mensen die zorg nodig hebben hun zorgvraag moeten stellen aan zorgaanbieders, zoals de huisarts. Onder de cliënten zijn ook migrantenouderen met dementie. Zij stellen niet altijd (de juiste) zorgvraag. Daarom is het belangrijk dat jij als zorgprofessional een zorgvraag ook bij deze groep leert te herkennen. In deze infosheet vertellen we je hoe je dit als zorgprofessional kunt doen.

Vijf video's over cultuursensitief communiceren

Trainer en adviseur Kaveh Bouteh gaat in op knelpunten die hulpverleners en (familieleden van) mensen met dementie met een migratieachtergrond, in de praktijk tegenkomen. In vijf video’s krijg je een indruk van deze knelpunten. Ook geeft Kaveh advies over hoe deze knelpunten aan te pakken.

Mini-symposium "Dementie bij migranten"

In twee uur tijd voeren we in dit mini-symposium het gesprek over dementie bij migranten en het lokale dementieaanbod. Zo weet je wie zich inzetten voor oudere migranten en hun mantelzorgers. Vanuit Pharos helpen we je om samen met lokale partners een inspirerende bijeenkomst te organiseren.

Incompany training "Sleutelpersonen Dementie bij Migranten"

Wil je migranten met dementie beter bereiken? Pharos kan voor gemeenten of zorg- en welzijnsorganisaties een training ‘’Sleutelpersonen Dementie’’ organiseren. De training leidt mensen uit de verschillende migrantengemeenschappen op tot sleutelpersoon. Sleutelpersonen kunnen voorlichting geven, bruggen vormen, bemiddelen en voor de gemeente of organisatie verkennen. Zo kunnen gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties beter in contact komen met ouderen en mantelzorgers met een migratieachtergrond. Zodat ook deze ouderen gezond oud worden.

''Dementiezorg voor Elkaar deelt kennis over dementie bij migranten voor de praktijk''

Het praktijkverbeterprogramma Dementiezorg voor Elkaar, waar Pharos onderdeel van uitmaakt, zal dit jaar alle kennis rond zorg en ondersteuning die in de afgelopen vier jaar is opgehaald beschikbaar houden. Ook wordt een reeks webinars geboden. In de webinars is ook aandacht voor migranten met dementie.

DvE publicatie met handvatten voor bestuurders, netwerkcoördinatoren en managers voor dementiezorg en –ondersteuning

Dementie onder oudere migranten vraagt om extra aandacht, omdat de symptomen van dementie vaak niet goed worden herkend en dementieaanbod nog niet goed aansluit bij wensen en behoeften. Onder oudere migranten zijn dementie en het dementieaanbod onvoldoende bekend. De publicatie ”Integrale zorg en ondersteuning voor migranten met dementie” van Dementiezorg voor Elkaar waar Pharos onderdeel van is, geeft handvatten voor management en beleid op persoonsgerichte en integrale dementiezorg en –ondersteuning aan oudere migranten en hun mantelzorgers bij het gezond oud worden.

Zorgen voor mantelzorgers van ouderen met een migratieachtergrond

Mantelzorgers van oudere migranten zorgen vaak alleen voor hun naaste. Ook verlenen ze meer uren mantelzorg dan autochtone mantelzorgers.

Veel mantelzorgers van oudere migranten zijn zwaar overbelast. Ze voelen zich eenzaam en onbegrepen door naasten, hun netwerk of zorgprofessionals. Hun eigen omgeving verwacht vaak dat zij onvoorwaardelijk zorgen. Ook hebben deze mantelzorgers vaak extra taken. Zo tolken ze bijvoorbeeld bij zorgafspraken. Daarnaast maken zij zich extra zorgen, omdat ze ziekten zoals dementie niet goed kennen. Om deze mantelzorgers goed te kunnen helpen, maakten we onderstaande middelen voor zorgprofessionals. Ze helpen je om goed samen te werken met mantelzorgers. En om hen te ondersteunen. In dit rijtje middelen staat ook informatie over het bespreekbaar maken van het delen van zorg. Daaraan werkten we in het project Taking Care of Caregivers.

Covid en dementie

COVID-19 en de covid-maatregelen hebben het dagelijks leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers flink geraakt. Pharos ontwikkelde met partners producten om mantelzorgers en professionals te ondersteunen in deze lastige tijden. Veel producten zijn ook inzetbaar in andere maatschappelijke crises.

Tips over dementie & corona

In samenwerking met mantelzorgers en voorlichters hebben we deze video’s ontwikkeld om kort uitleg te geven over dementie én wat je kunt doen als je te maken hebt met dementie in tijden van corona. De video’s zijn beschikbaar in diverse talen.

Producten covid en dementie

Checklist Mantelzorgoverbelasting

Deze checklist is begrijpelijk voor alle mantelzorgers. Ook voor mantelzorgers met beperkte gezondheidsvaardigheden of die laaggeletterd zijn. Met de tips in de bijbehorende folder kun je als huisarts, praktijkondersteuner of casemanager het gesprek aangaan met de mantelzorger.

Handleiding en gesprekslijst "Zorgen doe je Samen"

Met de vragen op deze gesprekslijst kun je in gesprek gaan met de mantelzorger(s) van mensen met dementie. De lijst is gemaakt voor verzorgenden en verpleegkundigen. Maar ook POH’ers en casemanagers kunnen de gesprekslijst meenemen in hun consult. Verder hebben we een training ontwikkeld, waar je deze gesprekslijst leert gebruiken.

Rapport: Coronatijden - Impact van sociale isolatie op kwetsbare groepen

Binnen het onderzoek “Coronatijden: Impact van sociale isolatie op kwetsbare groepen” onderzoeken we effecten op mantelzorgers van migranten met dementie. In dit nieuwsbericht vertellen we je meer over de uitkomsten van ons deelonderzoek “De ervaringen van mantelzorgers met een migratie-achtergrond die zorgen voor naasten met dementie”. Het nieuwsbericht van de UvA over de eindresultaten van het gehele onderzoek lees je hier.

Meer publicaties

Incompany training / 1 avond

Mini-symposium Dementie bij migranten

In 2 uur tijd voeren we in dit mini-symposium het gesprek over dementie bij migranten en het lokale dementieaanbod. Krijg zicht op wie zich inzetten voor oudere migranten en hun mantelzorgers. Vanuit Pharos bieden we kennis en het draaiboek om samen met jou en lokale partners een inhoudelijk inspirerende bijeenkomst te organiseren.

Incompany training / 4 dagen

Sleutelpersonen Dementie bij migranten

Wil je migranten met dementie beter bereiken? Pharos kan voor gemeenten of zorg- en welzijnsorganisaties een training Sleutelpersonen Dementie organiseren. De training leidt mensen uit de verschillende migrantengemeenschappen op tot sleutelpersoon. Sleutelpersonen kunnen voorlichting geven, bruggen vormen, bemiddelen en voor de gemeente of organisatie verkennen.

Meer trainingen

Waarvoor kun je bij Pharos terecht?

Werk jij als (zorg)professional, vrijwilliger of beleidsmaker, met ouderen of mantelzorgers? Neem contact met ons op, als je bijvoorbeeld:

  • vragen hebt over de diagnostiek van dementie bij migranten;
  • meer wil weten over het bereiken en betrekken van oudere migranten en hun mantelzorgers;
  • advies kunt gebruiken hoe je aanbod te laten aansluiten op de behoeften van ouderen die leven in sociaal kwetsbare situaties;
  • aan de slag wil met het ontwikkelen van beleid op diversiteit.

Pharos biedt kennis én praktisch advies op het gebied van gezond oud worden.

Bel (030) 234 9800 of mail ouderen@pharos.nl

Onze experts
Naar boven