Samenwerken met de mensen om wie het gaat
Op naar een duurzame aanpak van gezondheidsverschillen
Samen bereiken en betrekken
Om gezondheidsverschillen te verkleinen, moet de stem van álle mensen vertegenwoordigd worden in het Nederlandse zorgstelsel. Dat vereist de betrokkenheid van mensen die nu nog vaak niet gehoord of bereikt worden, zoals mensen met verschillende sociaaleconomische posities en/of een migratieachtergrond.
Wil je bijvoorbeeld beleid ontwikkelen, interventies samenstellen, voorlichtingsmaterialen maken of onderzoek doen? Het is dan belangrijk dat je niemand onbewust uitsluit. Maar hoe pak je dat aan? Pharos biedt handvatten en handelingsperspectief om duurzaam samen te werken en het bereik inclusiever te maken voor overheden, zorg- en welzijnsorganisaties, patiëntenorganisaties en onderzoekers.
- Situatie, feiten en cijfers
- Hoe werk je samen en bereik je mensen met een lagere maatschappelijke positie?
- Ervaringsverhalen bereiken en betrekken
- Podcasts
- Video: Inwoners vertellen zelf wat zij nodig hebben om actief mee te kunnen doen
- Wat doet Pharos?
- Meer informatie
- Voorlichtingsmaterialen, publicaties en trainingen
- Contact
Situatie, feiten en cijfers
Inwoners, patiënten en cliënten worden steeds vaker betrokken bij de ontwikkeling van beleid, uitvoering van onderzoek en de inrichting van zorg en ondersteuning. Maar mensen die kwetsbaar zijn door een lagere opleiding en weinig inkomen en mensen met een migratieachtergrond worden nog altijd ondervertegenwoordigd. Dit is ongeveer een derde van de Nederlandse bevolking.
Uit onderzoek en praktijk weten we dat acties die geen rekening houden met verschillen tussen mensen, de gezondheidsverschillen vergroten in plaats van verkleinen. Het samenwerken met mensen met verschillende maatschappelijke posities of een migratieachtergrond is dus belangrijk om verschillen te verkleinen. Want wanneer je geen aansluiting en draagvlak vindt bij je doelgroep, slaan beleid en interventies niet aan.
Hoe werk je samen en bereik je mensen met een lagere maatschappelijke positie?
Pharos heeft op basis van kennis en ervaring vier bouwstenen ontwikkeld voor professionals en vrijwilligers die werken in de zorg, welzijn of gemeente. De bouwstenen Verkennen, Contact leggen, Betrekken en Aansluiten bieden praktische handvatten om een interventie, activiteit of beleid te ontwikkelen waarbij je iedereen bereikt en betrekt: juist ook de mensen met een lagere maatschappelijke positie of een migratieachtergrond.
Om gezondheidsverschillen terug te dringen wil je de stemmen van mensen meenemen. De keuze voor de aanpak is afhankelijk van het doel. Samenwerken en aansluiting zoeken is belangrijk en afhankelijk vanuit welke instantie of organisatie je werkt. Op dit moment is er een e-learning in ontwikkeling over dit onderwerp. Bij interesse, meld je hiervoor aan bij co-creatie@pharos.nl.
Ben je er klaar voor om echt aan de slag te gaan om als (zorg)organisatie of gemeente je bereik te vergroten en samen te ontwikkelen? Informeer naar de mogelijkheden voor een in combinatie met een advies- en begeleidingstraject om je aanpak goed in te richten.
Hieronder vind je een selectie van relevante onderwerpen op het gebied van samen bereiken en betrekken.
Lokale aanpak in gemeente
Werk je wijkgericht? Denk dan aan een aanpak die goed aansluit bij sociaal economische kwetsbare wijk, zoals de ABCD-methode. Hierbij werken lokale gemeenschappen en organisaties samen om de gezondheid en het welzijn te verbeteren, veerkracht op te bouwen en ongelijkheden te verminderen. Spiegelgesprekken kunnen helpen om professionals uit eerste hand kennis te laten maken met ervaringsverhalen.
Voor voorbeelden van lokale aanpakken zie het programma ‘Een rookvrij leven voor iedereen’ en o.a. de kennisbank van GezondIn
Verbetertrajecten in zorg
Werk je aan verbetertrajecten in de zorg? Begrijpelijk en persoonsgericht communiceren en samen beslissen is hiervoor erg belangrijk. Zorg voor een divers perspectief in je projectgroep, zoals ook laagopgeleide patiënten. Je kunt samen met zorgverleners en patiënten diensten verbeteren op basis van gedeelde ervaringen, of aansluiting verbeteren door de gewenste patiëntenreis uit te tekenen.
Hoe doet jouw organisatie het eigenlijk: maak je het mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden makkelijk? Verbeterpunten die uit de sneltest voor organisaties komen helpen je verder. Pak die verbeterpunten op mét bijvoorbeeld iemand die moeite heeft met lezen en schrijven. Handvatten nodig voor cultureel sensitief werken? Voor tips over patiëntparticipatie lees ook onze handreiking.
Participatieve onderzoeksmethodes
Werk je aan een onderzoek(svoorstel) en ben je op zoek naar onderzoeksmethodes die ook geschikt zijn voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden? Zorg voor geschikte participatieve methodes en reserveer voldoende tijd om deze uit te voeren. Een voorbeeld van een participatieve methode is Participatory Learning and Action (PLA). Deze methode gebruiken de onderzoekers in het ZonMw-project over chronische stress en lage SES.
Andere voorbeelden zijn photovoice en focusgroepgesprekken. De leefplekmeter is een instrument dat je kunt inzetten om samen met inwoners de leefomgeving in kaart te brengen.
Zie ook de infosheet over inclusief onderzoek.
Materialen ontwikkelen en testen
Wil je weten of je voorlichtings- en communicatiematerialen of eHealthtoepassingen voor iedereen begrijpelijk en toegankelijk zijn? Het aansluiten, testen en co-creëren van deze materialen met de gebruikers is cruciaal. Zo zijn de materialen te gebruiken en begrijpen voor iedereen.
Taalambassadeurs helpen met testen en weten uit eigen ervaring hoe het is om moeite te hebben met lezen en schrijven. Lees meer over eenvoudig voorlichtingsmateriaal of bekijk het verhaal van ex-laaggeletterden.
Ook kun je meer lezen over het traject begrijpelijke zorgcommunicatie en hoe je het testen van voorlichtingsmateriaal aanpakt.
Sleutelpersonen gezondheid statushouders
Wil je het beleid en diensten goed laten aansluiten bij hun behoeften? En zoek je naar een manier om met hen in gesprek te komen? Wij hebben een grote groep statushouders getraind tot ‘sleutelpersoon gezondheid statushouders’. De sleutelpersonen kunnen adviseren over beleid, verbinding leggen en individuen bijstaan. Bijvoorbeeld bij het keukentafelgesprek over invulling van GALA/SPUK en de handreiking samenwerken met sleutelpersonen in de gemeente. Bekijk wie de sleutelpersonen bij jou in de buurt zijn op de kaart.
Ervaringsverhalen bereiken en betrekken
- ‘De uitslag van de Corona-test is positief: dan heb je het toch niet?
- “Zonder betrekken doelgroep, geen goede voorlichting”
- Jonge vrijwilligers leren ouderen digitale vaardigheden: ‘Oud en jong moeten vaker samen optrekken’
- ‘Eindelijk doe ik mee aan de samenleving’
- ‘Ik wil altijd sleutelpersoon blijven’
- ‘Mijn huisarts en ik zijn een team’
- ‘Kinderen kunnen zéker meedenken over hun leefomgeving’
- “Het is belangrijk dat ideeën bij mensen zelf vandaan komen”
Podcasts
- ‘De Levensloopaanpak – een gezonde toekomst dichterbij in Katwijk-Nood’
- ‘Meet the Parents – een gezonde toekomst dichterbij in Almere-Poort’
- ‘De Wijkchallenge – een gezonde toekomst dichterbij in Den Haag’
Video: Inwoners vertellen zelf wat ze nodig hebben om actief mee te kunnen doen
Wat doet Pharos?
We verzamelen, ontwikkelen en delen kennis in samenwerking met de mensen om wie het gaat. We werken direct samen en ook met organisaties die hen vertegenwoordigen. Voorbeelden van zulke organisaties zijn Stichting ABC, LSA Bewoners, migranten- en zelforganisaties, patiënten- en cliëntenorganisaties en migranten- en vluchtelingenorganisaties. Daarnaast werken we samen met onder andere lokale en landelijke overheden, universiteiten, hogescholen en mbo’s, kenniscentra, GGD’s, organisaties en professionals in zorg en welzijn en koepels & brancheorganisaties.
We combineren kennis uit de wetenschap met ervaringen uit de praktijk van mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, een lagere maatschappelijke positie en/of een migratieachtergrond en van professionals. We ontwikkelen samen methoden, publicaties, factsheets en (eenvoudig) voorlichtingsmateriaal: handelingsperspectief voor zorgprofessionals en beleidsmakers.
We inspireren professionals en beleidsmakers met goede voorbeelden uit de praktijk. De lessen die uit de voorbeelden naar voren komen, kunnen zij in hun dagelijks werk meenemen. We maken ons hard voor inclusief onderzoek: het samenwerken met mensen met een lagere opleiding en een migratieachtergrond in wetenschappelijk onderzoek.
We zetten ons ervoor in dat grootschalige dataverzameling representatief is voor de hele bevolking. Dat doen we door onderzoek voor, door en met inwoners te stimuleren waar ook mensen in kwetsbare situaties aan meedoen.
Meer informatie
Infosheet Inclusief Onderzoek
Bekijk de infosheet ‘Inclusief Onderzoek’
Pharos zet zich in voor mensen met gezondheidsachterstanden. Mensen in sociaal kwetsbare situaties (door armoede, moeite met lezen en schrijven, slechte woonomstandigheden, migratieachtergrond, etc.) hebben een grotere kans op gezondheidsachterstanden. In onderzoek worden deze mensen vaak niet meegenomen; ze worden vaak ‘moeilijk bereikbaar’ genoemd. Als respondent vallen zij af omdat ze niet aan inclusiecriteria voldoen, bijvoorbeeld wanneer ze onvoldoende Nederlands kunnen lezen of schrijven of meerdere (chronische) ziekten hebben.
Eenvoudige en begrijpelijke onderzoeksformulieren: patiëntinformatieformulier (PIF) en toestemmingsformulier (IC)
Formulieren die gebruikt worden, om mensen uit te nodigen om mee te doen aan onderzoek, zijn vaak te ingewikkeld. Patiënten begrijpen ze niet en besluiten niet mee te doen. Begrijpelijke en eenvoudige formulieren zijn belangrijk zodat iedere patiënt mee kan doen. Patiëntinformatieformulier (PIF) en Toestemmingsformulier (IC).
GezondIn
Het Stimuleringsprogramma GezondIn (Pharos en Platform31) werkt samen met 155 gemeenten aan de aanpak van gezondheidsachterstanden van inwoners met een lagere sociaal economische status en/of een migratieachtergrond.
Relevante kennisdossiers GezondIn
Meer thema's van Pharos
Bekijk meer thema’s van Pharos.
- Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden
- Preventie en zorg chronische aandoeningen
- Gezond opgroeien
- Meisjesbesnijdenis / vgv
- Palliatieve zorg
- Gezondheid vluchtelingen, asielzoekers en statushouders
- Begrijpelijke en toepasbare voorlichtingsmaterialen & beeldverhalen
- Kansrijke start
- Gezond ouder worden
Over Pharos
Benieuwd naar meer informatie over Pharos?
Missie en visie Wij zetten ons in voor het terugdringen van grote gezondheidsverschillen in Nederland.
Programma’s De kennisprogramma’s van Pharos vertalen strategie en prioriteiten naar aanpak en werkwijze.
Medewerkers Maak kennis met onze experts. Ze geven je graag advies.
Werken bij Pharos Bekijk vacatures, stages en werkervaringsplekken.
